Το τρίτο αυτό άρθρο «Αφιέρωμα» στα 60 Χρόνια της ΟΕΒ είναι προέκταση του προηγούμενου της 24ης Νοεμβρίου για να καλύψω ένα εξόχως ευφάνταστο και δραστικό πρόγραμμα επικεντρωμένο στην έμπρακτη προβολή του Τομέα Υπηρεσιών στο εξωτερικό και την εδραίωση της Κύπρου ως κέντρο παροχής υπηρεσιών με αξιόλογες προοπτικές. Το πρόγραμμα είχε δυαδική δομή, αλλά με συνισταμένη την επίτευξη του στόχου αυτού. 
 Πυρήνας ήταν η Έκθεση Υπηρεσιών με logo «CyServ» που οργανώθηκε για πρώτη φορά τον Οκτώβριο 1995 στο Συνεδριακό Κέντρο, Λευκωσία. Δεκάδες επιχειρήσεις πρόβαλλαν τις υπηρεσίες τους από δικά τους περίπτερα διανέμοντας πληροφοριακό υλικό ή διά ζώσης. Παράλληλα, στο αμφιθέατρο του Κέντρου λάμβαναν χώρα συνέδρια, που η ΟΕΒ διοργάνωνε σε θέματα υπηρεσιών όπως περιγράφεται πιο κάτω.
 Για επαγωγική παρουσίαση της δομής και κυρίως της καταλυτικής επίδρασης του «Προγράμματος CyServ» στη διαμόρφωση πολιτικών και δράσεων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και του άμεσου αντίκτυπου που αυτό είχε στην επίτευξη του προαναφερθέντος στόχου, θα δανειστώ μερικές χαρακτηριστικές περικοπές από την εναρκτήρια ομιλία του τότε Προέδρου της ΟΕΒ, δρα Ανδρέα Πίττα, στα εγκαίνια της CyServ 1997, τις οποίες και θα συμπληρώνω με πρόσθετα συναφή γεγονότα. 
Απευθυνόμενος, λοιπόν, ο δρ Πίττας στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, μ. Γλαύκο Κληρίδη, ερμήνευσε την από μέρους του ανελλιπή παρουσία και τέλεση των εγκαινίων της CyServ από το 1995 ως εκδήλωση «της υποστήριξής του, στον πρωτοποριακό και δυναμικό θεσμό της CyServ που η ΟΕΒ καθιέρωσε πριν από τρία χρόνια και έταξε έκτοτε στην υπηρεσία της οικονομικής προόδου της Κύπρου».
Και συνέχισε ο δρ Πίττας: «Κάθε χρόνο, η CyServ εδραιώνεται και επεκτείνεται με νέα στοιχεία και προσθήκες που την καθιστούν πιο ολοκληρωμένη και πιο αποτελεσματική στην επίτευξη του σκοπού της. Μετά την απονομή πέρυσι για πρώτη φορά του «Βραβείου Υπηρεσιών – ΟΕΒ» και τη διοργάνωση σειράς δημόσιων συζητήσεων πάνω σε επίκαιρα θέματα και προβλήματα του Τομέα Υπηρεσιών, φέτος γίνεται το πρώτο αποφασιστικό βήμα για την καθιέρωση της CyServ ως διεθνούς περιφερειακού γεγονότος με τη συμμετοχή σ’ αυτή δέκα ελλαδικών επιχειρήσεων υπηρεσιών», κατέληξε.
Στην ανταπόκρισή του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επισήμανε πως «η σημαντικότητα της εξειδικευμένης αυτής έκθεσης φαίνεται από τη συμμετοχή μεγάλου αριθμού οίκων προσφοράς υπηρεσιών, στους οποίους για πρώτη φορά περιλαμβάνονται και οίκοι από την Ελλάδα». 
Μετά το «πρώτο αυτό αποφασιστικό βήμα» ο αριθμός των εκθετών από τρίτες χώρες συνέχισε να αυξάνεται έτσι που στη CyServ 2000 ήταν αριθμητικά σχεδόν ίσος με τον αριθμό των ξένων κυβερνητικών συμμετοχών στην Κρατική Έκθεση Κύπρου, γεγονός που αποδεικνύει την αυξανόμενη επιρροή και ικανότητά της να προσελκύει ενδιαφέρον. 
Συνεχίζοντας την ομιλία του, ο δρ Πίττας «καλωσόρισε τους εκπροσώπους των επιχειρηματικών οργανώσεων και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης που ανταποκρινόμενοι στην πρόσκληση του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας Τουρισμού και της ΟΕΒ έχουν έλθει στη CyServ για να δουν και να αξιολογήσουν τα επιτεύγματα του Τομέα Υπηρεσιών της Κύπρου. Ελπίζουμε θα βοηθήσουν έτσι στην περαιτέρω ανάπτυξη των επιχειρηματικών και ευρύτερα οικονομικών σχέσεων μεταξύ των χωρών μας». 
Πέραν των ξένων δημοσιογράφων, των ξένων συμμετοχών, εκπροσώπων ξένων επιχειρηματικών οργανώσεων, του βραβείου εξαγωγών και πρόσθετων άλλων που αναφέρονται πιο κάτω, ο συνεχής εμπλουτισμός της CyServ στον οποίο αναφέρθηκε ο δρ Πίττας επεκτάθηκε και με την προσθήκη «Buyers / Sellers Meeting» το 2000. Αυτή η καινοτόμος, διαδραστική και εξόχως λυσιτελής διεργασία επιτεύχθη με οικονομική και τεχνική βοήθεια του Διεθνούς Κέντρου Εμπορίου που προσκάλεσε στην Κύπρο πέραν των 20 δυνητικών «αγοραστών/buyers» υπηρεσιών από διάφορες χώρες, οι οποίοι είχαν πρόσωπο με πρόσωπο διαβουλεύσεις με Κύπριους «πωλητές/ sellers» υπηρεσιών για σύναψη συνεργασιών εξαγωγής υπηρεσιών. Την όλη διοργάνωση καθοδηγούσαν ειδήμονες του ΔΚΕ, που έδωσαν και σειρά διαλέξεων σε τεχνικές εξαγωγής υπηρεσιών.
 Ενδεικτικό της μεγάλης σημασίας που η Κυβέρνηση μέσω του Υπουργείου ΕΒΤ απέδιδε στη CyServ ήταν το ότι την κάθε διοργάνωση επιχορηγούσε με £20.000 και επίσης καλούσε 25 δημοσιογράφους από χώρες ενδιαφέροντος, οι οποίοι ακολούθως πρόβαλλαν στις χώρες τους την Κύπρο και τον τομέα υπηρεσιών βάσει της ενημέρωσης που τους γινόταν και των όσων οι ίδιοι διαπίστωναν στις επαφές τους. (Τρεις άλλοι χορηγοί συνέβαλαν με πρόσθετες £20.000) 
Εξήγησε ο δρ Πίττας πως «η Έκθεση CyServ αν και ο πυρήνας του Προγράμματος είναι ένα μόνο μέρος της πολυδιάστατης αυτής εκστρατείας της ΟΕΒ που υλοποιείται με συγκεκριμένα και σταθερά βήματα. Άλλα συστατικά του προγράμματος είναι η εκτύπωση ενημερωτικού υλικού σε χιλιάδες αντίτυπα, η έκδοση του πρώτου στο είδος του Οδηγού Υπηρεσιών (Cyprus Services Directory) η καθιέρωση του Βραβείου Υπηρεσιών, η οργάνωση δημόσιων συζητήσεων πάνω σε επίκαιρα θέματα υπηρεσιών, οι επιχειρηματικές αποστολές στο εξωτερικό, η διεξαγωγή έρευνας μέσα στη βιομηχανία για διαπίστωση του βαθμού χρήσης διαφόρων επαγγελματικών υπηρεσιών, καθώς και τα διαβήματα για ευρύτερη χρησιμοποίηση κυπριακών επιχειρήσεων στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα». 
Η έκδοση Oδηγού Yπηρεσιών (Cyprus Services Directory) το 1995 ήταν μια ακόμα σημαντική πρωτοποριακή ενέργεια της ΟΕΒ όπως και στον χαιρετισμό του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τη χαρακτήρισε. Πρώτη φορά κυκλοφόρησε στην Κύπρο παρόμοια έκδοση. Στις 600 τόσες σελίδες της πολυτελούς και καλαίσθητης έκδοσής του, ο Οδηγός περιλάμβανε σχεδόν 1300 καταχωρήσεις ενός ευρύτατου φάσματος υπηρεσιών. Κυκλοφορούσε ευρύτατα στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Η 2η έκδοση το 1997 αναρτήθηκε στο διαδίκτυο. 
Οι επιχειρηματικές αποστολές στο εξωτερικό πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με το Υπουργείο Εμπορίου Βιομηχανίας Τουρισμού. Αρχή έγινε με διερευνητική αποστολή στην Ελλάδα και ακολούθησαν η Ουγγαρία και η Τσεχία με συμμετοχές από 11 κλάδους υπηρεσιών. 
Τον θεσμό του βραβείου Υπηρεσιών, η ΟΕΒ καθιέρωσε το 1996 για δημόσια αναγνώριση της «επίδοσης επιχειρήσεων υπηρεσιών» που θα ικανοποιούσαν ψηλών προδιαγραφών κριτήρια κατά την κρίση εξαμελούς επιτροπής. Το 1997 απονεμήθηκε βραβείο σε δύο επιχειρήσεις, επειδή «προώθησαν με ιδιαίτερη επίδοση επιτοπίως αλλά και σε ξένες χώρες την παροχή νομικών, συμβουλευτικών, ναυτιλιακών, φορολογικών, διαιτητικών και άλλων παρόμοιων ποιοτικών υπηρεσιών». Τα βραβεία επέδωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. 
 «Όμως η CyServ δεν ήταν, όπως εξηγήθηκε πιο πάνω, μόνο ένα σημαντικό εκθεσιακό γεγονός, αλλά και ένα πολυ-συνέδριο μελέτης και προβληματισμού πάνω σε καίριας σημασίας ζητήματα και σημαντικές πτυχές του Τομέα Υπηρεσιών για την καλύτερη προώθηση της υγιούς και απρόσκοπτης προόδου του», είπε στη συνέχεια ο δρ Πίττας. 
Η πιο απτή επιβεβαίωση της σημαντικότητας κι αυτής της πτυχής της CyServ βγαίνει αβίαστα μέσα από μια απλή έστω απαρίθμηση των θεμάτων που μελετήθηκαν στα τρία συνέδρια που οργανώθηκαν από 24-29/10/2000 παράλληλα και ταυτόχρονα με την Έκθεση CyServ 2000. Ομιλητές, επιφανείς επιστήμονες και καταξιωμένοι επαγγελματίες (practitioners). 
Τα θέματα αντικατοπτρίζουν την ώθηση που η ψηφιακή τεχνολογία μπορούσε να δώσει στον τομέα υπηρεσιών και την ανύψωση της ευημερίας των πολιτών (το κάθε θέμα ακολουθούσε διαδραστική συζήτηση ή και panel discussion).
Στη συνέχεια της ομιλίας του ο δρ Πίττας ανέπτυξε και τα ακόλουθα: «Ποτέ πριν την CyServ δεν προβλήθηκαν τόσο έντονα, τόσο πειστικά, τόσο εκτεταμένα τα πλεονεκτήματα και οι δυνατότητες του Τομέα Υπηρεσιών της Κύπρου. Τούτο επιτελείται με την έντονη διαφημιστική εκστρατεία… και την παρουσία δεκάδων δημοσιογράφων και εκπροσώπων επιχειρηματικών οργανώσεων από διάφορες χώρες.
Και δεν είναι σίγουρα τυχαίο που συχνά πλέον πολλοί έγκυροι παράγοντες αναγνωρίζουν, προβάλλουν και προωθούν την υλοποίηση των δυνατοτήτων του Τομέα Υπηρεσιών ως του κατ’ εξοχήν μοχλού επιτάχυνσης της αναπτυξιακής πορείας της χώρας μας, διόρθωσης της διατομεακής δομής της οικονομίας και απορρόφησης ανέργου μορφωμένου ανθρώπινου δυναμικού».
«Κατόρθωσε συνεπώς η CyServ μαζί με τόσες άλλες πρωτοποριακές πρωτοβουλίες της ΟΕΒ (δείτε άρθρο 24/11/19) να προκαλέσει και εστιάσει το ενδιαφέρον στη σημασία των υπηρεσιών, να δημιουργήσει εγρήγορση για τις προοπτικές και να παρακινήσει σε δράση Κυβέρνηση και επιχειρηματίες». 
Τέλος, ο δρ Πίττας έκλεισε την ομιλία του με τα εξής: «H CyServ είναι ένας κατ’ εξοχήν αναπτυξιακός θεσμός που προορίζεται να τονίζει και υπενθυμίζει τη σημασία και τον ρόλο των υπηρεσιών, να προκαλεί προβληματισμούς, να προάγει λύσεις και να ανοίγει νέους ορίζοντες για την πρόοδο της χώρας μας. Νέους, πιο μεγαλεπίβολους σχεδιασμούς έχουμε για το 1998, γιατί είναι πια πεποίθηση πως ο θεσμός της CyServ μπορεί να εξελιχθεί σ΄ένα σημαντικό διεθνές περιφερειακό γεγονός που να κατοχυρώνει και σηματοδοτεί τη θέση της Κύπρου ως Κέντρο Παροχής Υπηρεσιών». 
Και όντως ο στόχος αυτός είχε σχεδόν ολοκληρωθεί με την οργάνωση της CyServ 2000, η οποία, δυστυχώς και αντίθετα με τις προσδοκίες του δρα Πίττα και όλων ημών που την κτίσαμε, απεδείχθη το «άσμα του κύκνου» λόγω του πλήγματος που δέχθηκε από τον διάδοχό του στην προεδρία και τον διάδοχό μου στη γενική διεύθυνση. 
Παρά ταύτα η για 20 χρόνια προσφορά της ΟΕΒ στον Τομέα Υπηρεσιών θα παραμείνει τεράστια, αδιαμφισβήτητη και ανεξίτηλη. 
 
 
Δυστυχώς μείναμε πάρα πολύ πίσω
Πόσο στ’ αλήθεια προχωρήσαμε στην Κύπρο σ’ όλα αυτά τα αυταπόδεικτα που η ΟΕΒ πρόβαλε με εισηγήσεις διαπρεπών επαϊόντων πριν 20 χρόνια; Αντί ρωμαλέας προώθησης των τεχνολογιών της νέας οικονομίας, δυστυχώς, κάναμε σημειωτό, όταν χώρες με συγκριτικά πολύ λιγότερα προαπαιτούμενα στη διάθεσή τους, έκαναν άλματα και είναι τώρα χρόνια μπροστά μας.
Για την καταθλιπτική αυτή στασιμότητα, ουσιαστικά οπισθοδρόμηση της Κύπρου, βαρύτατη ευθύνη φέρει και η ΟΕΒ της οποίας η υπό τον τότε πρόεδρο ηγεσία που ανέλαβε τα ηνία της οργάνωσης ταυτόχρονα με την αποχώρησή μου το 2002, αντί να κτίσει πάνω στο στέρεο οικοδόμημα της CyServ που κληρονόμησε, το κατεδάφισε. Στερούμενη οράματος και σθένους και ακολουθώντας τον εύκολο δρόμο της απραξίας και των σκοπιμοτήτων εγκατέλειψε κάθε δραστηριότητα στο κεφαλαιώδες αυτό για την Κύπρο θέμα, στο οποίο η ΟΕΒ για μια 20ετία προηγουμένως, υπό πέντε διαφορετικούς Προέδρους και τον συγγραφέα του άρθρου ως Γενίκο Διευθυντή, επένδυσε πόρους, φαιά ουσία και μόχθο. Επέλεξε από θέση πρωταγωνιστή να βάλει την ΟΕΒ σε θέση απαθούς θεατή. Για την ασύγγνωστη αυτή απραξία απέστειλα στον κ. Κρανιδιώτη έντονα επικριτική επιστολή στις 14 Οκτωβρίου 2005. 
 

Τα συνέδρια που πραγματοποιήθηκαν
Συνέδριο με θέμα: Νέες Τεχνικές και Μεθοδολογίες για την Εξαγωγή Υπηρεσιών 
Νέοι ορίζοντες στο εμπόριο: Διαδίκτυο, η-εμπόριο (e-commerce). 
Βελτίωση των εθνικών οικονομιών μέσω εξαγωγής υπηρεσιών. 
Εφαρμογές η-εμπορίου στον τομέα των επιχειρηματικών και επαγγελματικών υπηρεσιών. 
Τουρισμός σε διασύνδεση με τις υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, συνεδρίων. 
Εφαρμογές η-εμπορίου στον τουριστικό τομέα. 

 Συνέδριο με θέμα: η «Νέα Οικονομία»
«Οι πρώτες μέρες» μιας επανάστασης: Πρόσφατες εξελίξεις και μελλοντικές προοπτικές στα πλαίσια της νέας οικονομίας. 
Βασικά τεχνικά ζητήματα σχετικά με το η-εμπόριο. 
Προκλήσεις και προοπτικές, τηλετραπεζική, η-εμπόριο, «ηλεκτρονικά» ταξίδια. 
Tα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης στα πλαίσια της «Νέας Οικονομίας». (συμβολή «Ο Φιλελεύθερος»)
Ο ρόλος της πολιτείας στην ψηφιακή εποχή, (με ζωντανή αναμετάδοση σε TV από ΑΤΗΚ).
Εθνική πολιτική έναντι των προκλήσεων της νέας οικονομίας.

 Συνέδριο με θέμα «Τεχνολογίες Πληροφορικής για Καλύτερη Ζωή»
Ο ρόλος των τεχνολογιών πληροφορικής στη βελτίωση της ποιότητας ζωής στους τομείς της υγείας, εργασίας και παιδείας. 
Τηλε-ιατρική (Tele-medicine). Δίκτυο τηλε-ιατρικής στην Ήπειρο από το Πανεπιστήμιο Ηπείρου (παρουσίαση με τηλεδιάσκεψη), Εφαρμογές στο Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου.
Τηλε-εργασία (Tele-working). Ευέλικτες πρακτικές εργασίας. 
Τηλε-εκπαίδευση (Tele-education). Παρουσίαση με τηλε-διάσκεψη από το Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου. 

*Γενικός Διευθυντής ΟΕΒ 1978-2002, πρώην υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας.