Τέρψα Κωνσταντινίδου: Πυλώνας ανάπτυξης η ανώτερη εκπαίδευση

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση και ειδικότερα η πανεπιστημιακή αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια με γοργούς ρυθμούς και αποτελεί βασικό πυλώνα οικονομικής ανάπτυξης. Έγιναν και προγραμματίζονται να γίνουν σημαντικά βήματα και ενέργειες ούτως ώστε να καθιερωθεί ως βασικός μοχλός στο μετασχηματισμό της κυπριακής οικονομίας. Όπως αναφέρει η Δρ Τέρψα Κωνσταντινίδου, διευθύντρια της Διεύθυνσης Ανώτερης Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, πλέον τα πανεπιστήμια της Κύπρου κατέχουν σημαντικές θέσεις στα διεθνή συστήματα κατάταξης και αυτό προσελκύει το ενδιαφέρον από ξένους επενδυτές στην εγχώρια ανώτερη εκπαίδευση. Μας αναλύει επίσης τον σχεδιασμό που τρέχει από πλευράς του κράτους ούτως ώστε να υποβοηθηθεί το μομέντουμ που απόκτησε η τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά και τους τρόπους διασφάλισης της ποιότητας των παρεχόμενων εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Κύπρο φαίνεται να παρουσιάζει μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης. Μπορεί να αποτελέσει στο εγγύς μέλλον βασικό πυλώνα ανάπτυξης και οικονομίας;

Η Ανώτερη Εκπαίδευση στην Κύπρο έχει αναπτυχθεί ραγδαία την τελευταία δεκαετία και συνεχώς διευρύνεται και εξελίσσεται τόσο με τη λειτουργία νέων καινοτόμων Προγραμμάτων Σπουδών όσο και με την ίδρυση νέων Ιδρυμάτων Ανώτερης Εκπαίδευσης (ΙΑΕ).

Αναγνωρίζοντας τα υψηλά επίπεδα σπουδών στην Κύπρο, τη συνεκτικότητα του κυπριακού νομικού πλαισίου που αφορά στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και την καταλληλότητα του Κυπριακού περιβάλλοντος για επενδύσεις στον τομέα της Ανώτερης Εκπαίδευσης, όλο και περισσότεροι επενδυτές δείχνουν ενδιαφέρον ίδρυσης νέων ΙΑΕ στην Κύπρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Χαρτογράφησης του Πεδίου της Ανώτερης Εκπαίδευσης που διεξάγει σε ετήσια βάση η Διεύθυνση Ανώτερης Εκ- παίδευσης (ΔΑΕ) του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ), από το σύνολο των 54,235 φοιτητών/τριών που σπούδαζαν στα ΙΑΕ της Κύπρου, κατά το εαρινό εξάμηνο του προηγούμενου ακαδημαϊκού έτους, 23,812 είναι Κύπριοι πολίτες (ποσοστό 43,91%), 21,611 είναι πολίτες άλλων Ευρωπαϊκών χωρών (39,85%), ενώ 8,812 είναι πολίτες Τρίτων χωρών (16,25%). Αντίστοιχα, κατά το ακαδημαϊκό έτος 2012-2013, από το σύνολο των 32 χιλιάδων φοιτητών που φοίτησαν στα ΙΑΕ της Κύπρου, 8 χιλιάδες ήταν πολίτες άλλων Ευρωπαϊκών και τρίτων χωρών. Η ραγδαία αυτή αύξηση του φοιτητικού πληθυσμού, τόσο Κύπριων όσο και ξένων φοιτητών, καταδεικνύει την ραγδαία αναπτυξιακή πορεία της Ανώτερης Εκπαίδευσης της Κύπρου και τη δυναμική της στην ανάπτυξη της οικονομίας του τόπου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η τριτοβάθμια εκπαίδευση σε απόλυτους αριθμούς

Σε ποιες ενέργειες προβαίνει το Υπουργείο για την ανάπτυξη και ενίσχυση του τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης διαχρονικά, αλλά και μετά την πανδημία εποχή;

Η Ανώτερη Εκπαίδευση της Κύπρου έχει αποδείξει έμπρακτα τη δυνατότητά της να αντιμετωπίζει επιτυχώς κάθε πρόκληση, όσο δύσκολη και πρωτόγνωρη και αν είναι, όπως οι προκλήσεις που επέφερε η πανδημία του Κορονοϊού. Τα ΙΑΕ της χώρας μας σε συντονισμό με τα αρμόδια Υπουργεία (ΥΠΑΝ και Υπουργείο Υγείας) καθ’ όλη τη μακρά διάρκεια της πανδημίας συνέχισαν απρόσκοπτα τη λειτουργία τους, χωρίς να προκληθεί καμία έκπτωση στα επίπεδα της παρεχόμενης εκ- παίδευσης. Το ΥΠΑΝ προβαίνει σε σωρεία πολιτικών και δράσεων για την ανάπτυξη και ενίσχυση της Ανώτερης Εκπαίδευσης της χώρας μας. Όσον αφορά στα Δημόσια Πανεπιστήμια της Κύπρου το κράτος καταβάλλει κρατική χρηματοδότηση τόσο για τα δίδακτρα των Κύπριων και άλλων Ευρωπαίων φοιτητών, όσο και τη λειτουργία των Πανεπιστημίων. Προβαίνει, επίσης, σε ενέργειες για τη σταδιακή ανάπτυξη/βελτίωση των κτιριακών τους υποδομών και εξοπλισμού, προωθεί την ίδρυση νέων Σχολών και Τμημάτων στα Πανεπιστήμιά μας, κ.α. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η Ίδρυση Σχολής Διοίκησης Τουρισμού, Φιλοξενίας και Επιχειρηματικότητας στο ΤΕΠΑΚ, στην οποία έχει ενταχθεί το Ανώτερο Ξενοδοχειακό Ινστιτούτο Κύπρου με απώτερο σκοπό τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξή του προς όφελος της τουριστικής βιομηχανίας που αποτελεί βασικό πυλώνα της οικονομίας του τόπου μας.

Περαιτέρω, το ΥΠΑΝ προβαίνει στη στήριξη των Ιδιωτικών Πανεπιστημίων και των ΙΣΤΕ προβαίνοντας στις απαιτούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις για αναβάθμισή τους και σε άλλα μέτρα στήριξής τους. Τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η προσπάθεια του ΥΠΑΝ που είναι σε εξέλιξη και αφορά στην προώθηση νομοσχέδιου για την ίδρυση, λειτουργία και έλεγχο των Σχολών Ανώτερης Εκπαίδευσης, καθώς και άλλων σχετικών θεμάτων. Με το υπό αναφορά νομοσχέδιο υφιστάμενες και τυχόν νέες Σχολές Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης θα κατηγοριοποιούνται ανάλογα με το προσφερόμενο επίπεδο σπουδών τους στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων που θα καθορίζονται σε Κανονισμούς, και παράλληλα θα δημιουργηθεί νομικό πλαίσιο για τα ερευνητικά κέντρα, το οποίο στο παρόν στάδιο δεν είναι θεσμοθετημένο στη χώρα μας.

Η ΚΥΠΡΟΣ ΩΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ-ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ

Πώς μπορούμε να πετύχουμε ως χώρα την ουσιαστική μετατροπή της Κύπρου σε περιφερειακό κέντρο εκπαίδευσης και έρευνας-καινοτομίας;

Η μετατροπή της Κύπρου σε περιφερειακό κέντρο εκπαίδευσης, έρευνας και καινοτομίας είναι ένας από τους κύριους στόχους του Υπουργείου Παιδείας. Η Διεύθυνση Ανώτερης Εκπαίδευσης προβαίνει, βάσει του στρατηγικού σχεδιασμού της, σε συντονισμένες ενέργειες για διεθνοποίηση της Ανώτερης Εκπαίδευσης της Κύπρου και έχει αναπτύξει στρατηγικό σχεδιασμό για το σκοπό αυτό που περιλαμβάνει δράσεις όπως: (α) η συνεργασία με ευρωπαϊκές και τρίτες χώρες σε θέματα Ανώτερης Εκπαίδευσης, (β) η συμμετοχή στις Ομάδες Εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Ενιαίου Χώρου Ανώτερης Εκπαίδευσης (Διαδικασία της Μπολόνια), (γ) η υπογραφή Συμφωνιών και Μνημονίων Συναντίληψης στον τομέα της Ανώτερης Εκπαίδευσης της Κύπρου με άλλα κράτη, (δ)η συμμετοχή σε Διεθνείς Εκπαιδευτικές Εκθέσεις στην Κύπρο και το εξωτερικό, (ε) η χρηματοδότηση των Κυπριακών Πανεπιστημίων (εφάπαξ 100.000 ευρώ ετησίως) που εξασφαλίζουν συμμετοχή, μέσα από πολύ ανταγωνιστικές διαδικασίες, στα Ευρωπαϊκά Δίκτυα Πανεπιστημίων, που θεωρούνται από την ΕΕ ως το μέλλον των Πανεπιστημίων της Ευρώπης. Όσον αφορά στην ανάπτυξη της έρευνας και καινοτομίας το ΥΠΑΝ προβαίνει σε συντονισμένες ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση. Ενδεικτικά αναφέρω ότι: το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε τη χρηματοδότηση του Κέντρου Αριστείας για Έρευνα και Καινοτομία ΚΟΙΟΣ και του Κέντρου Αριστείας Βιοτράπεζας και Βιοϊατρικής Έρευνας, με ποσό ύψους 15 εκατομμυρίων ευρώ για έκαστο. Επίσης, προωθεί νομοθετικές ρυθμίσεις για ίδρυση νέων Ερευνητικών Μονάδων στα Δημόσια Πανεπιστήμιά μας. Αξιοσημείωτη είναι και η προσπάθεια που βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή για τροποποίηση του νομικού πλαισίου των Πανεπιστημίων, έτσι ώστε να μπορούν σε συμμετέχουν σε εταιρείες μετατροπής της γνώσης σε εμπορεύσιμα προϊόντα (University spin-offs). Η εν λόγω προσπάθεια γίνεται σε συνεργασία με το Υφυπουργείο Έρευνας και Καινοτομίας, το Υπουργείο Οικονομικών, το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας και Καινοτομίας και τον Επι- κεφαλής Επιστήμονα.

ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΕΤΑΙ Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ

Τα περισσότερα πανεπιστημιακά ιδρύματα του τόπου προσφέρουν ένα μεγάλο εύρος από μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών. Ποιες είναι οι ασφαλιστικές δικλείδες που θέτει το Υπουργείο Παιδείας ούτως ώστε να διασφαλιστεί εκτός από την ποσότητα και η ποιότητα των εν λόγω εκπαιδευτικών προγραμμάτων;

Αδιαμφισβήτητα η διασφάλιση της ποιότητας στην Ανώτερη Εκπαίδευση αποτελεί προτεραιότητα για την Πολιτεία την τελευταία δεκαετία και αυτό οδήγησε στην ίδρυση του Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης (Φορέα ΔΙΠΑΕ), το 2015. Σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία που διέπει τη λειτουργία του Φορέα ΔΙΠΑΕ, αυτή τη στιγμή όλα τα ΙΑΕ της Κύπρου αξιολογούνται στη βάση ευρωπαϊκών και διεθνών κριτηρίων ποιότητας τόσο για τα προγράμματα σπουδών που προσφέρουν (προγραμματική αξιολόγηση), όσο και για τον τρόπο λειτουργίας τους (Ιδρυματική και Τμηματική αξιολόγηση). Πέραν τούτου, όμως, θα ήθελα να τονίσω ότι η διασφάλιση της ποιότητας αποτελεί μέρος του στρατηγικού σχεδιασμού και της ΔΑΕ. Η ΔΑΕ συμμετέχει στον Ευρωπαϊκό Φορέα για την Διασφάλιση της Ποιότητας στην Ανώτερη Εκπαίδευση (EQAR) που είναι το αρμόδιο Όργανο στον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτερης Εκπαίδευσης για την αξιολόγηση/πιστοποίηση των Εθνικών Φορέων Διασφάλισης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης και την εγγραφή τους σε σχετικό Μητρώο (Registry). Η εμπειρογνωμοσύνη που έχει αποκτηθεί από τη συμμετοχή μας στο EQAR, αποτελεί αναπόσπαστο εργαλείο σε πολλές δράσεις της ΔΑΕ όπως είναι: η τροποποίηση του νομικού πλαισίου που διέπει τα ΙΑΕ και οι επιθεωρήσεις των ΙΣΤΕ που πραγματοποιεί η ΔΑΕ, στα πλαίσια της σχετικής νομοθεσίας.

ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Σημαντικός στόχος της τριτοβάθμιας είναι η διασύνδεση όλων των βαθμίδων της με την αγορά εργασίας. Ποιες είναι οι πρωτοβουλίες που λαμβάνετε για την επίτευξη αυτού του στόχου;

Η ΔΑΕ αναγνωρίζοντας τη σημασία της διασύνδεσης της Ανώτερης Εκπαίδευσης με την αγορά εργασία, έχει θέσει τον στόχο αυτό ως βασική της προτεραιότητα. Για τον σκοπό αυτό, έχει προτείνει και έχει λάβει χρηματοδότηση για το έργο “Development of a National Graduate Tracking Mechanism and Design and Implementation of an Employers’ Skills Survey” στο πλαίσιο του ευρύτερου έργου «Αντιμετώπιση αναντιστοιχίας δεξιοτήτων μεταξύ Εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας», το οποίο αποτελεί μέρος της πρότασης της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το εν λόγω έργο, το οποίο πραγματοποιείται για πρώτη φορά στην Κύπρο αποσκοπεί στη δημιουργία ενός Εθνικού Μηχανισμού Παρακολούθησης Αποφοίτων Ανώτερης Εκπαίδευσης και παράλληλα στον σχεδιασμό και διενέργεια μίας Εθνικής Έρευνας Εργοδοτών (Employers’ Skill Survey) σε σχέση με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας σε γνώσεις, δεξιότητες και προσόντα. Ταυτόχρονα, χρηματοδοτείται η συμμετοχή της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή έρευνα Παρακολούθησης Αποφοίτων, «Eurograduate». Οι πιο πάνω έρευνες, στο πλαίσιο του έργου, θα παρέχουν υψηλής ποιότητας δεδομένα σε διαχρονική βάση σε διάφορους φορείς σχετικά με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας σε γνώσεις, δεξιότητες και προσόντα, καθώς και δεδομένα για την επαγγελματική και κοινωνική πορεία των αποφοίτων μετά την ολοκλήρωση της φοίτησής τους στην Ανώτερη Εκπαίδευση. Τα δεδομένα αυτά θα αποτελέσουν τη βάση για τη λήψη αποφάσεων και τον σχεδιασμό πολιτικών με απώτερο στόχο τη βελτίωση της διασύνδεσης του Εκπαιδευτικού Συστήματος με την αγορά εργασίας σε εθνικό επίπεδο. Συγκεκριμένα, τα δεδομένα αυτά αναμένεται να συμβάλουν στον σχεδιασμό κατάλληλων πολιτικών σε σχέση με:

• τη βελτίωση ή/και αναθεώρηση υφιστάμενων Προγραμμάτων Σπουδών των ΙΑΕ της Κύπρου,

• τη δημιουργία νέων Προγραμμάτων Σπουδών από τα ΙΑΕ της Κύπρου, τα οποία θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς εργασίας,

• την αναθεώρηση των Αναλυτικών Προγραμμάτων στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Μέση Γενική και Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση),

• τον σχεδιασμό Προγραμμάτων Δια Βίου Μάθησης που αφορούν στην επανα – κατάρτιση (reskilling) και αναβάθμιση των δεξιοτήτων (upskilling)

• τη βελτίωση των υπηρεσιών Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής καθοδήγησης προς μαθητές/μαθήτριες και φοιτητές/φοιτήτριες κ.ά.

Την παρούσα περίοδο διεξάγεται η συλλογή δεδομένων από απόφοιτους και απόφοιτες όλων των ΙΑΕ της Κύπρου. Συγκεκριμένα, η συλλογή δεδομένων αφορά σε άτομα που αποφοίτησαν το ακαδημαϊκό έτος 2016/2017 ή το ακαδημαϊκό έτος 2020/2021 και απέκτησαν Πιστοποιητικό, Δίπλωμα, Πτυχίο ή Μάστερ. Τα πρώτα αποτελέσματα από την Εθνική Έρευνα Παρακολούθησης Αποφοίτων και την ευρωπαϊκή έρευνα Eurograduate θα είναι διαθέσιμα τον Σεπτέμβριο του 2023 μέσω της διαδραστικής πλατφόρμας η οποία θα κατασκευαστεί ειδικά για τους σκοπούς του εν λόγω έργου αλλά και μέσω της ιστοσελίδας του ΥΠΑΝ. Η Εθνική Έρευνα Εργοδοτών αναμένεται να ξεκινήσει σε μεταγενέστερο στάδιο μέσα στο 2023.

ΠΛΗΘΩΡΑ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑ ΞΕΝΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ

Γιατί ένας ξένος φοιτητής να προτιμήσει την Κυπριακή τριτοβάθμια εκπαίδευση για τη φοίτησή του; Ποια είναι τα ουσιαστικά συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας;

Αρχικά να αναφέρω ότι στα ΙΑΕ της Κύπρου ο/η φοιτητής/τρια έχει τη δυνατότητα να επιλέξει από την πληθώρα των Προγραμμάτων Σπουδών που προσφέρονται και να βρει το Πρόγραμμα Σπουδών το οποίο ανταποκρίνεται στις δικές του/της ανάγκες και ταυτόχρονα στις ανάγκες της σύγχρονης αγοράς εργασίας. Tα ΙΑΕ της Κύπρου ξεχωρίζουν για την ποικιλία των Προπτυχιακών, Μεταπτυχιακών και Διδακτορικών Προγραμμάτων Σπουδών που προσφέρουν, δίνοντας με αυτό τον τρόπο στους φοιτητές τη δυνατότητα εξειδίκευσης σε εύρος γνωστικών αντικειμένων. Τα Προγράμματα Σπουδών των ΙΑΕ της Κύπρου είναι καινοτόμα, ελκυστικά και ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες της αγοράς εργασίας. Επίσης, οι φοιτητές έχουν τη δυνατότητα να φοιτήσουν σε προ- γράμματα τόσο στην ελληνική γλώσσα όσο και στην αγγλική γλώσσα. Τα Πανεπιστήμια της Κύπρου είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικά και κατέχουν σημαντικές θέσεις στα διεθνή συστήματα κατάταξης, ακολουθούν τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα ποιότητας, συνεργάζονται με άλλα ΙΑΕ τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, προσφέροντας κοινά Προγράμματα Σπουδών και χρησιμοποιούν σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας. Επιπλέον, οι ξένοι φοιτητές που επιλέγουν να σπουδάσουν στην Κύπρο θα έχουν μια αξέχαστη φοιτητική εμπειρία σε ένα περιβάλλον φιλικό, ευχάριστο και ασφαλές. Η Κύπρος φημίζεται για τους φιλόξενους ανθρώπους της, το πανέμορφο φυσικό περιβάλλον της, την πλούσια πολιτιστική της παράδοση, τα οποία, επίσης, αποτελούν πόλοι έλξης για τους ξένους φοιτητές.

Από το περιοδικό Insider Φεβρουαρίου