Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου φαίνεται να έχει εξέλθει από μία δύσκολη οικονομική κατάσταση η οποία επηρέασε τις πηγές εισοδημάτων της και πλέον λειτουργεί σε πιο στέρεες οικονομικές βάσεις. Ο οικονομικός της διευθυντής, Δήμος Δήμου, αναλύει πως έχουν διαμορφωθεί σήμερα τα δεδομένα, ποιες επενδύσεις έχουν γίνει αλλά και ποιες κοινωφελείς δράσεις προωθούνται. «Οι οδηγίες που λαμβάνουμε καθημερινά από τον Αρχιεπίσκοπο είναι η εκκλησία να προσφέρει στον συνάνθρωπο», δηλώνει.
Ο Δ. Δήμου παραδέχεται πως μετά την οικονομική κρίση που αντιμετώπισε η χώρα, με αποκορύφωμα τα γεγονότα του 2013, η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου (ΙΑΚ) βρέθηκε σε μια αρκετά δύσκολη οικονομική θέση. «Αφενός απώλεσε την επένδυση που είχε διαχρονικά σε τραπεζικές μετοχές, στην Ελληνική Τράπεζα αλλά και στην Τράπεζα Κύπρου, και αφετέρου, μειώθηκαν τα εισοδήματά της», εξηγεί. Εισοδήματα που είχαν αρχίσει να μειώνονται σημαντικά από το 2011, βάσει των αποφάσεων των τραπεζών να μη διανέμουν μερίσματα λόγω των δικών τους επιχειρηματικών αναταράξεων.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Με το βλέμμα στο blockchain η Κύπρος
Παρά τη μείωση των εσόδων της, η Ιερά Αρχιεπισκοπή διατήρησε, και σε κάποιες περιπτώσεις αύξησε, τις διάφορες εισφορές προς άτομα τα οποία επλήγησαν από την οικονομική κρίση και χρειάζονταν οικονομική και πνευματική στήριξη, διαθέτοντας ποσά για νέες δράσεις φιλανθρωπίας, όπως το μαθητικό συσσίτιο και το κοινωνικό παντοπωλείο. «Κάθε χρόνο διατίθενται περίπου 4 εκατ. ευρώ για φιλανθρωπικές δράσεις», εξηγεί ο Δ. Δήμου.
Σήμερα, με την κατάσταση της κυπριακής οικονομίας να είναι σαφώς βελτιωμένη και η πρόσβαση στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου ευκολότερη, με συνεπακόλουθο το χαμηλότερο κόστος δημόσιου δανεισμού, η Αρχιεπισκοπή υλοποιεί ήδη το βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο στρατηγικό της πλάνο. «Το πλάνο αυτό έχει μελετηθεί και εγκριθεί από τη Θρονική Επιτροπή της ΙΑΚ η οποία έχει ρόλο να επικουρεί τον Μακαριότατο στη διαχείριση της περιουσίας της. Της Θρονικής Επιτροπής προεδρεύει ο Αρχιεπίσκοπος και αποτελείται από τέσσερα κληρικά και τέσσερα λαϊκά μέλη. Τα λαϊκά μέλη είναι οικονομολόγοι, νομικοί και τεχνοκράτες, δηλαδή άτομα καταξιωμένα στον τομέα δράσης τους».
Βέβαια, στον καταρτισμό του πλάνου δεν παραγνωρίζεται η ύπαρξη διαφόρων ενδογενών και εξωγενών κινδύνων οι οποίοι θα μπορούσαν δυνητικά να αποσταθεροποιήσουν τη βελτιωμένη εικόνα της δημοσιονομικής θέσης του κράτους, όπως για παράδειγμα η τελική έκβαση του στόχου για την πλήρη απεξάρτηση του τραπεζικού τομέα από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, καθώς και πιθανή δημοσιονομική επιδείνωση από διάφορες δημοσιονομικές εκκρεμότητες. Σύμφωνα με τον οικονομικό διευθυντή της Αρχιεπισκοπής, η κυπριακή οικονομία είναι επίσης ευάλωτη σε εξωγενείς κινδύνους αποσταθεροποίησης όπως είναι η τελική έκβαση της συμφωνίας για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και η ισοτιμία της αγγλικής Λίρας με το Ευρώ, η οποία φαίνεται ότι αρχικά επηρεάζει την τουριστική βιομηχανία της Κύπρου.
Στο βραχυπρόθεσμο πενταετές πλάνο το οποίο έχει ξεκινήσει από το 2015, η ΙΑΚ συμπεριέλαβε την προσπάθεια για τη διόρθωση των ανισορροπιών μεταξύ εσόδων και εξόδων καθώς και την υλοποίηση συγκεκριμένων αναδιαρθρώσεων που θα βελτίωναν τον Ισολογισμό, μέσω της εξόφλησης του υψηλού δανεισμού και της διόρθωσης και/ή απαλλαγής από διάφορους παράγοντες οι οποίοι δυνητικά θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν την οικονομική της θέση. Τέτοιες ήταν οι συνδεδεμένες ζημιογόνες επιχειρηματικές δραστηριότητες. Παράλληλα τέθηκε ως στόχος, η διασπορά των επενδύσεων σε διάφορους κλάδους της κυπριακής οικονομίας μέσω μίας σταθερής ετήσιας αύξησης των επαναλαμβανόμενων εισοδημάτων και ειδικότερα των εισοδημάτων από επενδύσεις (Μισθώματα / Ενοίκια και Μερίσματα) τα οποία αποτελούν τη σημαντικότερη πηγή εσόδων της ΙΑΚ, εξηγεί ο Δ. Δήμου. «Επιπρόσθετα έχει παρθεί στρατηγική απόφαση όπως η ΙΑΚ, εκτός των ήδη υφιστάμενων συμβολαίων με τρίτους, να αποφεύγει την εκποίηση ακίνητης περιουσίας αφού δεν συντρέχουν ιδιαίτεροι και σημαντικοί λόγοι για τέτοιες συναλλαγές».
Οι επενδύσεις σε εταιρείες
Η ΙΑΚ κατέχει μετοχές σε δημόσιες και ιδιωτικές εταιρείες, οι οποίες δραστηριοποιούνται σε διάφορους τομείς της κυπριακής οικονομίας. Συγκεκριμένα, η ΙΑΚ έχει ουσιαστική μετοχική συμμετοχή σε δημόσιες εταιρείες όπως η ΚΕΟ plc, η Τσιμεντοποιία Βασιλικού ΛΤΔ και η LORDOS PLASTICS plc. Το μετοχικό χαρτοφυλάκιο στις δημόσιες εταιρείες συμπληρώνει η μετοχική συμμετοχή της ΙΑΚ σε πληθώρα ιδιωτικών εταιρειών.
Με απόφαση του Μακαριότατου, η ΙΑΚ έχει άμεση παρουσία στα διοικητικά συμβούλια τόσο των δημόσιων όσο και των ιδιωτικών εταιρειών, με άτομα που επιλέγει και διορίζει ο ίδιος, με κύριο γνώμονα ο διορισμένος σύμβουλος, μέσα στα πλαίσια των κανονισμών, να έχει άμεση επαφή με τις εξελίξεις και τη στρατηγική πολιτική της κάθε εταιρείας. «Επίσης η απόφαση του Μακαριότατου για έκαστο διορισμό βασίζεται στη λογική του καταμερισμού του δύσκολου έργου που θα κληθεί να διαχειριστεί και την ευθύνη που έχει ένας διοικητικός σύμβουλος για την προστασία της επένδυσης της Εκκλησίας και την αύξηση της μερισματικής απόδοσης ανά μετοχή σε συνεργασία πάντοτε με τους εκτελεστικούς διευθυντές της».
Επενδύσεις και αποεπενδύσεις
Μέσα στα πλαίσια του βραχυπρόθεσμου πλάνου και του στόχου για διασπορά των επενδύσεών της σε διαφορετικούς και αναδυόμενους τομείς της κυπριακής οικονομίας, η ΙΑΚ έχει προχωρήσει σε κοινοπραξία μαζί με την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου για είσοδο στον τομέα της ενέργειας (ΑΠΕ). Η κοινοπραξία έχει ήδη εξασφαλίσει τέσσερις άδειες από την ΡΑΕΚ για την κατασκευή και λειτουργία τεσσάρων φωτοβολταϊκών πάρκων συνολικής δυναμικότητας 16MW -δύο πάρκων των 5MW και δύο πάρκων των 3MW- σε γη η οποία ενοικιάζεται από την ΙΑΚ. Ο επόμενος στόχος είναι η ολοκλήρωση της διαδικασίας λήψης όλων των αναγκαίων αδειών και η κατασκευή και λειτουργία των πάρκων.
Επιπρόσθετα, εντός του βραχυπρόθεσμου πλάνου εντάσσεται και η απόφαση για μείωση της συμμετοχής της ΙΑΚ σε τραπεζικές μετοχές και διοχέτευση των κεφαλαίων αυτών σε άλλους τομείς. Σημαντική μπορεί να θεωρηθεί επίσης η απόφαση για την απεξάρτηση της ΙΑΚ από τον τομέα του τηλεοπτικού τοπίου της Κύπρου μετά την ενοικίαση του κτηρίου και του εξοπλισμού στην εταιρεία OMEGA CHANNEL LTD. Σήμερα, η ΙΑΚ διατηρεί δραστηριότητα στα ΜΜΕ μόνο με τη λειτουργία ενός καθαρά εκκλησιαστικού ραδιοφωνικού καναλιού (ΛΟΓΟΣ) και ενός καθαρά εμπορικού ραδιοφωνικού καναλιού (ΔΙΕΣΗ). Επίσης, ο κ. Δήμου ξεκαθαρίζει πως η συμμετοχή της ΙΑΚ στην επένδυση που θα γίνει στη Γεροσκήπου, αφορά μόνο στην ενοικίαση της γης στους επενδυτές οι οποίοι έχουν και την ευθύνη της επένδυσης.
Όσον αφορά τα δημοσιεύματα σε σχέση με τα οικονομικά προβλήματα του ταξιδιωτικού ομίλου Thomas Cook, του οποίου θυγατρική εταιρεία ενοικιάζει το ξενοδοχειακό συγκρότημα Sunwing στην Αγία Νάπα, επισημαίνει ότι η ενοικιάστρια εταιρεία εφαρμόζει πλήρως τους όρους της συμφωνίας ενοικίασης.
Πηγές εισοδημάτων και έξοδα
Η ΙΑΚ σήμερα έχει ετήσια εισοδήματα περίπου 22 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με τα μειωμένα εισοδήματά της, την περίοδο της οικονομικής κρίσης τα οποία ανέρχονταν σε περίπου 15 εκατ. ευρώ. «Το ευχάριστο ήταν ότι η ΙΑΚ εφαρμόζοντας σταδιακά το βραχυπρόθεσμο οικονομικό πλάνο της από το 2015, περίοδο κατά τη οποία η οικονομική αβεβαιότητα ακόμη επικρατούσε στην Ευρώπη, είδε τα εισοδήματά της να αυξάνονται με σταθερό και γρήγορο ρυθμό. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα της πολιτικής για αναθεώρηση με καλύτερους όρους όλων των συμβατικών της συμφωνιών που είχαν σχέση με μισθώσεις/ενοικιάσεις καθώς επίσης και στην ορθολογιστική δουλειά που επιτελέστηκε στις διάφορες εταιρείες με τελικό θετικό αντίκτυπο στην αύξηση των μερισμάτων», εξηγεί ο οικονομικός διευθυντής της ΙΑΚ.
Σήμερα η ΙΑΚ, μετά την αφαίρεση όλων των λειτουργικών υποχρεώσεών της και την κάλυψη όλων των κεφαλαιουχικών δαπανών της, έχει μία ισοσκελισμένη ταμειακή θέση, η οποία της παρέχει τη δυνατότητα να υλοποιήσει το μεσοπρόθεσμο στρατηγικό της πλάνο. «Βασικό μέλημα του Μακαριότατου ήταν η αύξηση του ποσού που παρέχεται ετησίως σε συνανθρώπους μας οι οποίοι αναζητούν στήριξη στα διάφορα θέματα που τους απασχολούν με βασικότερο την υγεία και τις σπουδές των παιδιών τους», σημείωσε ο υπεύθυνος των οικονομικών θεμάτων της Αρχιεπισκοπής.
Με βάση τα εισοδήματα, αρχικά καλύπτονται τα λειτουργικά έξοδα, μεγάλο μέρος των οποίων αποτελεί η επιχορήγηση του Φορέα Μισθοδοσίας Κλήρου, δηλαδή η εφαρμογή ενός συστήματος δίκαιης οικονομικής υποστήριξης των ιερέων της Εκκλησίας Κύπρου γενικότερα. Εξίσου σημαντικό μέρος των εξόδων της ΙΑΚ αποτελεί το ποσό το οποίο διοχετεύεται ετησίως για την προσφορά οικονομικής βοήθειας σε συνανθρώπους μας και Οργανισμούς. Το συγκεκριμένο ετήσιο ποσό υπολογίζεται σε περίπου €450.000. Σύμφωνα με τον Δήμο Δήμου, στις κύριες κατηγορίες των εισφορών εντάσσονται θέματα υγείας, υποτροφιών και σπουδαστικών βοηθημάτων καθώς και θέματα στήριξης απόρων οικογενειών και συνανθρώπων μας οι οποίοι καθημερινά επισκέπτονται την ΙΑΚ και το γραφείο του Μακαριότατου.
Η ΙΑΚ επίσης επιχορηγεί και στηρίζει οικονομικά προσπάθειες νέων ατόμων (μαθητών) για την προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας. Από το 2017, η ΙΑΚ έχει επίσης θεσμοθετήσει την προκήρυξη υποτροφιών (σήμερα οι υπότροφοι ανέρχονται σε 20). Τα δε σπουδαστικά βοηθήματα παρέχονται σε άπορους φοιτητές οι οποίοι σπουδάζουν στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Συνολικά η δράση αυτή ανέρχεται σε €300.000. Η φιλανθρωπική δράση, σημειώνει ο οικονομικός διευθυντής, θα ενισχυθεί σημαντικά μετά την απόφαση του Μακαριότατου να ανεγείρει φοιτητική εστία στη Λεμεσό, με σκοπό η ΙΑΚ να προσφέρει φθηνή στέγαση σε άπορους φοιτητές οι οποίοι εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να πληρώνουν τα σημερινά πολύ υψηλά ενοίκια των διαθέσιμων διαμερισμάτων. Το ποσό αυτής της δράσης αναμένεται να είναι σε ετήσια βάση περίπου €350.000. Το μαθητικό συσσίτιο το οποίο παραχωρεί το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού ενισχύεται επίσης από την ΙΑΚ με το ετήσιο ποσό των €200.000. «Θα ήθελα να σημειώσω πως παρά τη δυσχερή οικονομική θέση στην οποία βρέθηκε η ΙΑΚ ειδικά μετά τον Μάρτιο του 2013, αποφάσισε να στηρίξει τα διάφορα ιδρύματα και κληροδοτήματα τα οποία, μετά την απώλεια των τραπεζικών μετοχών τους, δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να συνεχίσουν να πληρώνουν αδιάκοπα τις υποτροφίες που είχαν ήδη προσφέρει».
Τέλος, και παρά τα διάφορα θέματα που προκύπτουν με τις λεγόμενες αρχές στα κατεχόμενα, η ΙΑΚ προωθεί μέσω επιχορήγησης, με συνολικό ποσό περίπου €2.500.000, τις εργασίες αναστήλωσης της κατεχόμενης Μονής του Αποστόλου Ανδρέα στο Ριζοκάρπασο καθώς και μερικών άλλων κατεχόμενων εκκλησιών.
Επενδυτικές δαπάνες
Η ΙΑΚ, βάσει του βραχυπρόθεσμου (5ετούς) και μεσοπρόθεσμου (15ετούς) οικονομικού της πλάνου έχει προωθήσει ήδη διάφορες κεφαλαιουχικές δαπάνες συνολικού ύψους 41.5 εκατ. ευρώ. «Τη δύσκολη και σημαντική εργασία παρακολούθησης και διεκπεραίωσης των τεχνικών έργων αναλαμβάνει με οδηγίες του Μακαριότατου το Τμήμα Ακινήτων και Τεχνικών Υπηρεσιών της ΙΑΚ με επικεφαλής τον συνάδελφο Στέλιο Γεωργίου».
Οι δαπάνες αφορούν τόσο αναπτυξιακά έργα τα οποία αναμένεται να αυξήσουν σημαντικά τα έσοδα της ΙΑΚ αλλά και έργα τα οποία θα αναβαθμίσουν την εκκλησιαστική, πνευματική και φιλανθρωπική δράση της, όπως η ανέγερση της φοιτητικής εστίας στη Λεμεσό, η ανέγερση του νέου Καθεδρικού Ναού, η ανέγερση του τρίτου ιδιωτικού νηπιαγωγείου/παιδοκομικού σταθμού στον Στρόβολο και η ανάπλαση/επέκταση των κτηρίων της Θεολογικής Σχολής της Εκκλησίας της Κύπρου.
Τα αναπτυξιακά έργα σε εξέλιξη αφορούν στην ανακαίνιση μεγάλου μέρους των πολυκατοικιών στη Λευκωσία, τις εργασίες ολοκλήρωσης του διαχωρισμού στο Master Plan στην περιοχή Μακεδονίτισσας (πλησίον χώρου Κρατικής έκθεσης), την ενοποίηση μικρότερων τουριστικών τεμαχίων σε ένα τεμάχιο εκτάσεως περίπου 180.000τ.μ. στην Αγία Νάπα, την ανακαίνιση ξενοδοχείου με σκοπό την απ’ ευθείας διαχείρισή του από την ΙΑΚ, την επέκταση του εμπορικού κτηρίου (καταστήματα και γραφεία) στην περιοχή Αγίας Παρασκευής Λευκωσίας και την κατασκευή φωτοβολταϊκών πάρκων.
Η ομάδα δράσης
Η όλη εργασία για την υλοποίηση των οικονομικών πλάνων γίνεται πάντοτε υπό την εποπτεία και καθοδήγηση του Μακαριότατου και της Θρονικής Επιτροπής της ΙΑΚ, εξηγεί ο Δ. Δήμου για να προσθέσει πως ιδιαίτερα σημαντικό έργο επιτελείται και από το προσωπικό, το οποίο σταδιακά αναβαθμίζεται με προσοντούχα και ακαδημαϊκά μορφωμένα άτομα τα οποία είναι σε θέση να προωθήσουν, σε συνεργασία με εξειδικευμένους ανεξάρτητους συμβούλους όποτε αυτό χρειαστεί, την οικονομική πολιτική της ΙΑΚ.
Κληθείς να σχολιάσει τη συνεργασία με διάφορες κυβερνητικές υπηρεσίες, ο Οικονομικός Διευθυντής της Αρχιεπισκοπής σχολιάζει πως ο βαθμός συνεργασίας είναι αρκετά ικανοποιητικός, ωστόσο, σημειώνει ως μειονεκτήματα τον χρόνο που απαιτείται και τις διάφορες διαδικασίες που ακολουθούνται για τη λήψη αποφάσεων και/ή αδειοδότηση διάφορων έργων.
Ξενοδοχεία που ανήκουν στην ΙΑΚ
PHAETHON
IMPERIAL
ΛΗΔΡΑ
APOLLONIA
SUNWING
SUNHALL
ΑΛΛΑ AKINHTA KAI ΓΗ
Από την έντυπη έκδοση του κυπριακού Forbes Ιουνίου.
