Με την ευκαιρία της φετινής Βραδιάς του Ερευνητή, ο Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας, Δρ. Βασίλης Τσάκαλος, αναλύει στον «Φ» τις αλλαγές που επέφερε το νέο Εθνικό Σύστημα Διακυβέρνησης της Έρευνας και της Καινοτομίας. Παράλληλα, ο Δρ Τσάκαλος εξηγεί τους λόγους για τους οποίους θα πρέπει να επισκεφθεί κάποιος τη φετινή εκδήλωση.
Ο Δρ Τσάκαλος αναφέρει πως η χώρα μας βρίσκεται ψηλά σε διεθνείς κατατάξεις που σχετίζονται με τον αριθμό και την ποιότητα των διεθνών επιστημονικών δημοσιεύσεων καθώς και την προσέλκυση ανταγωνιστικής χρηματοδότησης από ευρωπαϊκά προγράμματα, τονίζοντας ωστόσο, πως υστερεί στη μετατροπή της επιστημονικής γνώσης σε προϊόντα και υπηρεσίες που προσδίδουν αξία στην πραγματική οικονομία.
-Τι περισσότερο ή τι διαφορετικό έχει να παρουσιάσει η φετινή «Βραδιά του Ερευνητή»;
-Θα λέγαμε ότι το πρόγραμμα της φετινής εκδήλωσης «Βραδιά του Ερευνητή», η οποία πραγματοποιείται για δέκατη τρίτη χρονιά από το ΙδΕΚ, περιλαμβάνει ίσως το πιο πλούσιο μείγμα δράσεων που παρουσιάσαμε τα τελευταία χρόνια. Η εκδήλωση, που πραγματοποιείται σε συνεργασία με ακαδημαϊκά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα και καινοτόμες επιχειρήσεις, θα λάβει χώρα στις 27 Σεπτεμβρίου στο Συνεδριακό Κέντρο «Φιλοξενία» στη Λευκωσία. Βασική δραστηριότητα είναι η μεγάλη έκθεση πειραμάτων που φιλοξενεί φέτος 90 περίπτερα, όπου πέραν των 300 ερευνητών θα παρουσιάσουν με απλό και κατανοητό τρόπο στο κοινό την έρευνά τους. Επιπρόσθετα, το κοινό μπορεί να εμπλακεί σε πειράματα και να χρησιμοποιήσει εφαρμογές τελευταίας τεχνολογίας παίζοντας παιχνίδια ή λύνοντας γρίφους. Επιπρόσθετα, έχει σχεδιαστεί και παιδική ζώνη με δραστηριότητες που απευθύνονται ειδικά σε παιδιά. Ξεχωριστή θέση στο πρόγραμμα της εκδήλωσης καταλαμβάνει η θεατρική παράσταση με τίτλο «Ταξιδι στον Μπλε Κύκλο», προσαρμογή από ομώνυμο παραμύθι, η οποία ανεβαίνει στη σκηνή για πρώτη φορά. Επιπλέον, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε διαγωνισμούς επικοινωνίας της επιστήμης και να παρακολουθήσουν μουσικά δρώμενα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας και τα εγκαίνια θα τελέσει ο Υπουργός Οικονομικών κ. Χάρης Γεωργιάδης.
-Το νέο Σύστημα Διακυβέρνησης, που υιοθετήθηκε πριν από περίπου ένα χρόνο, έφερε αρκετές αλλαγές για το ΙδΕΚ. Πέραν της αλλαγής ονόματος, σύνθεσης Διοικητικού Συμβουλίου κ.λπ., επί της ουσίας πόσο διαφοροποιείται ο ρόλος του Ιδρύματος;
-Η υιοθέτηση του νέου Συστήματος Διακυβέρνησης της Έρευνας και της Καινοτομίας έφερε τη δημιουργία νέων θεσμών και σωμάτων, όπως το νέο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας, τον Επικεφαλής Επιστήμονα, τους «Συντονιστές Ε&Κ» σε όλα τα Υπουργεία. Προβλέπει, επίσης, την ενιαία και ολοκληρωμένη προσέγγιση των θεμάτων Έρευνας και Καινοτομίας σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της ολοκληρωμένης ένταξης των θεμάτων Έρευνας και Καινοτομίας στο χαρτοφυλάκιο του Υπουργού Οικονομικών. Ανάμεσα στις αλλαγές ήταν και η μετονομασία του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας σε Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας, έτσι ώστε να αντικατοπτρίζει τον διευρυμένο ρόλο του στο νέο Σύστημα Διακυβέρνησης ως εκτελεστικός βραχίονας της κυβέρνησης για τα θέματα έρευνας και καινοτομίας. Σε πρακτικούς όρους, πέραν των καθιερωμένων δραστηριοτήτων υποστήριξης της έρευνας οι οποίες συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό, σχεδιάζουμε πλέον και διαχειριζόμαστε προγράμματα και πρωτοβουλίες για την προώθηση της επιχειρηματικής καινοτομίας καθώς και της μεταφοράς τεχνολογίας από τα ερευνητικά εργαστήρια στην αγορά, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης της δημιουργίας και ανάπτυξης νεοφυών επιχειρήσεων. Επίσης, υποστηρίζουμε πλέον εντατικά τη λειτουργία ολόκληρου του νέου συστήματος διακυβέρνησης έρευνας και καινοτομίας και των νέων θεσμών του και προωθούμε με συγκεκριμένες δράσεις την επικοινωνία και συνεργασία εντός και εκτός του εγχώριου οικοσυστήματος έρευνας και καινοτομίας.
Θετική εξέλιξη η έγκριση του Υφυπουργείου Καινοτομίας
-Πρόσφατα εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο το νομοσχέδιο για τη σύσταση υφυπουργείου Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής. Τι σημαίνει στην πράξη αυτή η εξέλιξη και πώς αναμένετε να συμβάλει στην ανάπτυξη του τομέα;
-Το Υφυπουργείο θα φέρει κάτω από την ομπρέλα του τα θέματα έρευνας, καινοτομίας και ψηφιακού μετασχηματισμού, έχοντας μεταξύ άλλων την αρμοδιότητα της χάραξης, του συντονισμού και της υλοποίησης της εθνικής στρατηγικής για την έρευνα και καινοτομία και της γενικής εποπτείας της λειτουργίας του Εθνικού Συστήματος Διακυβέρνησης Έρευνας & Καινοτομίας. Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να συμβάλει στη μεγέθυνση των δραστηριοτήτων έρευνας και καινοτομίας στη χώρα μας με ταυτόχρονη ενίσχυση της επίπτωσής τους πάνω στην πραγματική οικονομία και απώτερο στόχο τη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας. Το Υφυπουργείο προβλέπεται να έχει την πολιτική καθοδήγηση και εποπτεία του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας.
Αυξημένο το ενδιαφέρον επιχειρήσεων
-Βλέπουμε μία σαφή διάθεση από πλευράς Πολιτείας για στήριξη της καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Υπάρχει ενδιαφέρον από τις κυπριακές επιχειρήσεις; Είστε ικανοποιημένοι από την ανταπόκριση που έχουν τα προγράμματα χρηματοδότησης που έχετε εξαγγείλει;
-Το ενδιαφέρον της επιχειρηματικής κοινότητας μετά την ανακοίνωση των νέων μας προγραμμάτων επιχειρηματικής καινοτομίας είναι πολύ ενθαρρυντικό. Αυτό φαίνεται από τις πολλές εκατοντάδες επιχειρήσεων και νέων επιστημόνων που συμμετέχουν στις ενημερωτικές μας εκδηλώσεις και σεμινάρια ή έρχονται σε επαφή με την εξειδικευμένη υπηρεσία υποστήριξης του ΙδΕΚ. Αναμένουμε ότι το ενδιαφέρον αυτό θα μεταφραστεί σε σημαντικό αριθμό ποιοτικών προτάσεων που θα υποβληθούν εντός των προθεσμιών που έχουν τεθεί μέσα στον Οκτώβριο. Τα νέα Προγράμματα δίνουν τη δυνατότητα στις κυπριακές νεοφυείς και υφιστάμενες επιχειρήσεις να αναπτύξουν καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες που θα μπορούν να διεισδύσουν στη διεθνή αγορά. Θα λέγαμε ότι για πρώτη φορά υποστηρίζεται με τέτοια ένταση η ταχεία διείσδυση προϊόντων και υπηρεσιών στη διεθνή αγορά. Να σημειώσω επίσης, ότι το ενδιαφέρον της επιχειρηματικής κοινότητας είναι πολύ μεγάλο και για τα παραδοσιακά ερευνητικά προγράμματα που ανακοινώνουμε κατά καιρούς. Θα έλεγα γενικά ότι η ανταπόκριση στα προγράμματα RESTART 2016-2020 είναι εντυπωσιακή, αφού σε αυτό υποβάλλονται 4 περίπου φορές περισσότερες προτάσεις από αυτές που μπορεί το Ίδρυμα, βάσει διαθέσιμου προϋπολογισμού, να χρηματοδοτήσει.
-Σε σχέση με άλλες χώρες, πού βρίσκεται η Κύπρος στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας; Έχουν τεθεί συγκεκριμένοι στόχοι για αναβάθμισή της;
-Η Κύπρος βρίσκεται ψηλά σε όλες τις διεθνείς κατατάξεις που σχετίζονται με τον αριθμό και την ποιότητα των διεθνών επιστημονικών δημοσιεύσεων καθώς και την προσέλκυση ανταγωνιστικής χρηματοδότησης από τα ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα. Τα δεδομένα αυτά φανερώνουν την πολύ υψηλή ποιότητα των εγχώριων ερευνητικών δραστηριοτήτων που υλοποιούνται τόσο από ερευνητικά και ακαδημαϊκά κέντρα όσο και από τις καινοτόμες επιχειρήσεις. Εντούτοις, υστερούμε στην πρακτική εφαρμογή της επιστημονικής γνώσης και τη μετατροπή της σε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, που να προσδίδουν αξία και να συνδέονται οργανικά με την πραγματική οικονομία. Σε αυτό το επίπεδο, οι παραγωγικές επιχειρήσεις του τόπου καλούνται να επενδύσουν σημαντικά στην καινοτομία, να γίνουν ερευνητικά δραστήριες, να αποκτήσουν ψηφιακές δεξιότητες και να αναπτύξουν δίκτυα συνεργασίας με έντονο εξωστρεφή προσανατολισμό. Επιπλέον, το οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων, το οποίο μπορεί να αποτελέσει μοχλό διαφοροποίησης του μίγματος επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στην Κύπρο, παρά το γεγονός ότι είναι ιδιαίτερα δραστήριο, βρίσκεται ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο ανάπτυξης. Επιπλέον, δεν μπορεί να παραγνωρίσει κάποιος ότι η συνολική ερευνητική δαπάνη στην Κύπρο ως ποσοστό επί του ΑΕΠ είναι μικρή σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και για αυτό η πολιτεία έθεσε ως μεσοπρόθεσμο στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της δημόσιας και ιδιωτικής επένδυσης στην έρευνα και την καινοτομία.
Πηγή: Ο Φιλελεύθερος
