Του Matthew Brooker
Το κύμα διαμαρτυριών το οποίο σάρωσε τις μεγάλες πόλεις της Κίνας και τις πανεπιστημιουπόλεις της το σαββατοκύριακο είναι κάτι εντελώς έξω από τα συνηθισμένα. Οι διαδηλώσεις στη κυβερνώμενη από το Κομμουνιστικό Κόμμα χώρα δεν είναι καθόλου άγνωστες, ωστόσο τείνουν να είναι τοπικές, διάσπαρτες και περιορισμένης εμβέλειας.
Εκείνο το οποίο ξεχωρίζει αυτές τις πρόσφατες “συνελεύσεις” κατά των lockdown είναι ότι αντιπροσωπεύουν μια άμεση πρόκληση για το πώς η κυβέρνηση διευθύνει τη χώρα. Μια τέτοια μεγάλης κλίμακας και ενοποιημένη επίδειξη περιφρόνησης δεν έχει παρατηρηθεί από το κίνημα της Τιενανμέν το 1989 μέχρι σήμερα.
“ΚΚ και Σι, παραιτηθείτε!”
Ένα βίντεο από συγκέντρωση στη Σαγκάη δείχνει έναν άνδρα να φωνάζει “Κομμουνιστικό Κόμμα!” σε ένα πλήθος που φώναζε ως απάντηση: “Παραιτηθείτε!”. “Σι Τζινπίνγκ!” φώναζε ο άντρας. “Παραιτήσου!” αποκρίνονταν άλλοι. Οι φοιτητές στο Πανεπιστήμιο Tsinghua στο Πεκίνο, ένα σχολείο-ελίτ το οποίο είναι η alma mater του Σι, φώναζαν “δημοκρατία και κράτος δικαίου!”. και κρατούσαν φύλλα χαρτιού που είτε ήταν λευκά είτε έφεραν κόκκινα θαυμαστικά, σε μια αναφορά στη διαδικτυακή λογοκρισία. “Θέλουμε ελευθερία!”, φώναζαν πλήθη στη νοτιοδυτική πόλη Τσενγκντού.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Θα τρομάξουν οι αγορές από την αναταραχή στην Κίνα;
Τέτοιες σκηνές μπορεί να είναι συνηθισμένες σε δημοκρατίες όπου τα δικαιώματα στη διαδήλωση και στην ελεύθερη έκφραση είναι εδραιωμένα. Είναι εξαιρετικά σπάνια στην Κίνα, όπου το κόμμα έχει μακρά εμπειρία στην εξάλειψη της διαφωνίας και ο χώρος για επικριτικές φωνές έχει γίνει ακόμη πιο περιορισμένος κατά τη διάρκεια της δεκαετούς θητείας του Σι.
Τα άμεσα ερωτήματα, λοιπόν, από μια τόσο ανοιχτή αμφισβήτηση της εξουσίας του κόμματος είναι: γιατί τώρα, τι σημαίνει και πού θα οδηγήσει αυτό;
Το πρώτο είναι το πιο εύκολο να απαντηθεί. Πολύ απλά, μετά από σχεδόν τρία χρόνια επαναλαμβανόμενων lockdown, διαταραχών στην καθημερινή ζωή και απώλειας βασικών ελευθεριών, οι άνθρωποι έχουν χορτάσει από την πολιτική του “μηδενικού Covid”. Η στρατηγική, στην οποία ο Σι έχει αποδώσει το προσωπικό του κύρος, φαινόταν να προσελκύει ισχυρή υποστήριξη από την κοινή γνώμη, δεδομένου ο αριθμός θανάτων στην Κίνα από την Covid-19 παρέμεινε πολύ χαμηλότερος από εκείνους των δυτικών χωρών. Ωστόσο, έχει γίνει πια μη βιώσιμη. Νέα μολυσματικά στελέχη της νόσου έχουν αυξήσει το οικονομικό κόστος και τις πρακτικές προκλήσεις της εξάλειψης των νέων εστιών κρουσμάτων, ακριβώς τη στιγμή που ο πληθυσμός απηύδησε από τη συγκεκριμένη πολιτική.
Η σπίθα του Ουρούμκι
Το έναυσμα για τις διαδηλώσεις ήταν μια πυρκαγιά στο Ουρούμκι, πρωτεύουσα της δυτικής περιοχής Σινγιάνγκ, η οποία φέρεται να κόστισε τη ζωή σε τουλάχιστον 10 ανθρώπους. Οι φωτογραφίες οι οποίες κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο έδειχναν τις εξόδους του κτιρίου σφραγισμένες με καλώδια και σύρματα. Τοπικοί αξιωματούχοι είπαν ότι ήταν πλαστές, ωστόσο η ίδια η ιδέα σίγουρα ήταν ανατριχιαστική για εκατομμύρια ανθρώπους οι οποίοι έχουν υποστεί παρόμοια μεταχείριση.
Η Σαγκάη υπέστη βάναυσο lockdown νωρίτερα μέσα στο 2022, με πολλούς κατοίκους να έχουν εγκλωβιστεί μέσα στις πολυκατοικίες τους και να υποβάλλονται σε σκληρή συμπεριφορά από τους άνδρες με τις λευκές στολές υγειονομικής προστασίας. Η διαδήλωση στη Σαγκάη ξεκίνησε ως αγρυπνία σε ένδειξη συμπαράστασης για τα θύματα του Ουρούμκι και πραγματοποιήθηκε σε έναν δρόμο ο οποίος πήρε το όνομά του από την πόλη της επαρχίας Σινγιάνγκ.
Ακόμη και χωρίς τη φωτιά, υπήρχαν σημάδια ότι το πράγμα πλησίαζε ένα σημείο καμπής. Είναι απίθανο να είναι σύμπτωση ότι η απογοήτευση ξέσπασε τη στιγμή που η Κίνα άρχισε να χαλαρώνει ορισμένους από τους πιο δρακόντειους περιορισμούς της. Νωρίτερα μέσα στον Νοέμβριο, η κυβέρνηση δημοσίευσε μια λίστα με 20 κατευθυντήριες γραμμές σχεδιασμένες ακριβώς για να μειώσουν τον οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο των περιορισμών, όπως η μείωση της περιόδου απομόνωσης για στενές επαφές. Η χαλάρωση δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες του κοινού, ίσως – εν μέρει – λόγω των υπερβολικών τοπικών αξιωματούχων, οι οποίοι δεν εφάρμοσαν τις κεντρικές οδηγίες.
Τα παραπάνω απεικονίζουν το δίλημμα για ένα αυταρχικό σύστημα το οποίο αποφασίζει να χαλαρώσει τη λαβή του: όπως συμβαίνει με μια ρωγμή που ανοίγει σε ένα φράγμα, η κατασταλμένη πίεση εκτινάσσεται πολύ γρήγορα. Το αποτέλεσμα είναι μια επικίνδυνη κατάσταση, στην οποία η κυβέρνηση θα πρέπει να ανταποκριθεί γρήγορα.
Μια γρήγορη προσαρμογή η οποία θα επιτρέπει στους ανθρώπους να αισθανθούν την υπεσχημένη χαλάρωση των ελέγχων μπορεί να είναι αρκετή για να εκτονωθεί αυτό το ξέσπασμα. Όσο περισσότερο συνεχίζεται η αναταραχή, τόσο περισσότερο εξαπλώνεται και – κυρίως – όσο πιο απροκάλυπτα στοχεύει το κόμμα και τον Σι, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να ακολουθήσει μια σοβαρή καταστολή η οποία θα επέφερε πλήγμα σε μια ήδη εξασθενημένη οικονομία και θα ζημίωνε περαιτέρω την επενδυτική εμπιστοσύνη.
Ένστικτα
Τα ένστικτα του Σι γενικά τείνουν προς μια ασυμβίβαστη στάση στην αντιμετώπιση οποιασδήποτε πρόκλησης στην εξουσία του κόμματος. Απλώς κοιτάξτε το Χονγκ Κονγκ, το οποίο είδε τις ελευθερίες τις οποίες του είχαν υποσχεθεί ότι θα μπορούσε να διατηρήσει για 50 χρόνια ουσιαστικά να καταργούνται μετά τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του 2019.
Υπάρχει κάτι περισσότερο από μία απλή ηχώ των διαδηλώσεων Χονγκ Κονγκ στις συγκεντρώσεις στην ηπειρωτική χώρα – από τα λευκά πλακάτ, έως τη χρήση “δαυλών iPhone” και τη χρήση του τραγουδιού Do You Hear the People Sing? από το μιούζικαλ Les Miserables του 1980. Το γεγονός σίγουρα έχει αυξήσει το επίπεδο συναγερμού στο Πεκίνο, για το οποίο το φάσμα οργανωμένης αντιπολίτευσης γύρω από ένα ενοποιητικό θέμα είναι ο απόλυτος πολιτικός “τρόμος”.
Ο κίνδυνος είναι μια σκληρή προσέγγιση να δημιουργήσει τη δική της αντίδραση, παγιδεύοντας τη χώρα σε έναν σπιράλ κλιμακούμενης καταστολής και αντίστασης. Κάτι τέτοιο δεν είναι αυτή τη στιγμή ιδιαίτερα πιθανό. Το κόμμα έχει μακρά εμπειρία στη “στείρωση” πιθανών προκλήσεων και η σημερινή Κίνα απέχει πολύ από το φιλελεύθερο πνευματικό κλίμα το οποίο επέτρεψε στο κίνημα της Τιενανμέν να ανθίσει.
Ας μην ξεχνάμε, όμως: μια σπίθα μπορεί να ανάψει φωτιά σε όλο τον κάμπο, όπως έγραψε κάποτε ο Μάο Τσε Τουνγκ, επικαλούμενος μια αρχαία παροιμία. Κανείς δεν το ξέρει αυτό καλύτερα από το Κομμουνιστικό Κόμμα.
Πηγή: BloombergOpinion
