Σε κοινή δημόσια παρέμβαση σχετικά με την απόρριψη σημαντικού αριθμού προτάσεων από το πρόγραμμα «Πολιτισμός II– Στήριξη Εικαστικής Δραστηριότητας και Ανάπτυξης» για το 2025 προβαίνουν 27 πολιτιστικοί φορείς, κάνοντας λόγο για τα συστημικά προβλήματα που αναδεικνύονται από τη διαδικασία αξιολόγησης.  

Οι φορείς ζητούν μεταξύ άλλων αύξηση του προϋπολογισμού, επαναξιολόγηση του συστήματος αξιολόγησης και επαναστελέχωση του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού με έμπειρους λειτουργούς των Εικαστικών.

Μετά τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων του Σχεδίου και σε συνέχεια επανειλημμένων παρεμβάσεων προς το Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού- τόσο μέσω της σχετικής Ομάδας Εργασίας όσο και ανεξάρτητων φορέων- από τον Νοέμβριο του 2024 τονίζεται ότι έχουν κατατεθεί τεκμηριωμένες ανησυχίες και προτάσεις για το πρόγραμμα.

Παρότι το συνολικό ποσό χρηματοδότησης παρουσιάζει μικρή αύξηση της τάξης του 4% σε σχέση με το 2024 (€453.660 έναντι €434.667), επισημαίνεται ότι η αύξηση αυτή δεν συνοδεύεται από ουσιαστική διεύρυνση της πρόσβασης στους πόρους. Αντιθέτως, καταγράφεται αποκλεισμός σχεδόν 60% των προτάσεων (μόνο 29 από τις 73 προτάσεις εγκρίθηκαν, με ποσοστό επιτυχίας 39,73%), ο μικρότερος ποσοστικά αριθμός που έχει εγκριθεί ποτέ, όπως εκτιμάται.

«Σημειώνουμε ότι αυτό δεν οφείλεται στην αύξηση του αριθμού των αιτήσεων, καθώς το 2023 υποβλήθηκαν 83 προτάσεις με ποσοστό επιτυχίας 60,24%, αλλά στην εξομοίωση του ποσοστού χρηματοδότησης στα 80%, όπως είχε προειδοποιήσει η ομάδα εργασίας το 2024 με δύο επιστολές της προς το Υφυπουργείο» σημειώνει η τοποθέτηση.

Η σημαντική μείωση στον αριθμό των εγκεκριμένων προτάσεων υπογραμμίζεται ότι δεν μπορεί να ερμηνευτεί ως ένδειξη ποιότητας ή στρατηγικής επιλογής, αλλά «ως αποτέλεσμα της εισαγωγής ενός συστήματος που δεν είναι ούτε συμπεριληπτικό ούτε βιώσιμο».

Η κατανομή των πόρων εγείρει επίσης σοβαρά ερωτήματα ως προς τη διαφάνεια για τις επιλογές αξιολογητών και τη στρατηγική στόχευση της διεύθυνσης. Η διαδικασία αντί να ενισχύει τη συνεργασία, εντείνει τον ανταγωνισμό, υπονομεύοντας τη δυνατότητα συλλογικής ανάπτυξης. Επιπλέον, αναφέρεται ότι δεν έχει διασφαλιστεί η πρόσβαση στα στοιχεία και τα προσόντα των αξιολογητών, γεγονός που περιορίζει την αξιοπιστία της διαδικασίας.

«Η απόρριψη προτάσεων από οργανισμούς με μακρά και διεθνώς αναγνωρισμένη δράση, χωρίς τεκμηριωμένη αιτιολόγηση, καταδεικνύει ελλείψεις στην εξειδίκευση των αξιολογητών και αδυναμία ουσιαστικής κρίσης επί των αντικειμένων» τονίζει η παρέμβαση.

Επιπλέον, εκφράζεται έντονος προβληματισμός για τη συνεχιζόμενη αποδυνάμωση του τομέα των εικαστικών εντός του ήδη υποστελεχωμένου Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού, λόγω της αποψίλωσης του από εξειδικευμένο, έμπειρο προσωπικό.

Για τους πολιτιστικούς φορείς, η κατάσταση αυτή συνιστά ένδειξη θεσμικής ασυνέχειας και υπονομεύει τη λειτουργική συνοχή και τη δυνατότητα ουσιαστικής υποστήριξης του κλάδου. «Επισημαίνουμε την ανάγκη για περαιτέρω συστηματικό και θεσμοθετημένο διάλογο και χάραξη σαφούς πολιτιστικής πολιτικής που να ενισχύει την πολυφωνία, την καινοτομία και τη βιωσιμότητα» υπογραμμίζουν χαρακτηριστικά.

Παράλληλα, η έλλειψη συστηματικής ενημέρωσης δυσχεραίνει την ανάπτυξη συνεργειών και επιτείνει το χάσμα μεταξύ θεσμών και των πραγματικών αναγκών του πεδίου. «Παρόλες τις δυσκολίες που συναντάμε στο σύνολο που εκπροσωπούμε, ο τομέας των εικαστικών επιθυμεί να συνεχίσει το διάλογο και να ενδυναμώσει τον κλάδο μέσα από ένα πιο συστηματικό πρόγραμμα διαβούλευσης μαζί με το Υφυπουργείο και την ομάδα εργασίας των εικαστικών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με συνεχή διαβούλευση» αναφέρεται εξάλλου.

Οι πολιτιστικοί φορείς καλούν το Υφυπουργείο Πολιτισμού να:

  • Προβεί σε ουσιαστική αύξηση του προϋπολογισμού, με στόχο τη χρηματοδότηση τουλάχιστον του 70% των προτάσεων που πληρούν τις βασικές προϋποθέσεις.
  • Επαναξιολογήσει συνολικά το σύστημα αξιολόγησης, καθιερώνοντας σαφείς οδηγίες, ενδιάμεσες βαθμολογικές κατηγορίες και ουσιαστική ανατροφοδότηση, προκειμένου να ενισχυθεί η ποιότητα της διαδικασίας και η εμπιστοσύνη στο θεσμό.
  • Διασφαλίσει την εξειδίκευση και την αντικειμενικότητα των αξιολογητών, αποτρέποντας τις συγκρούσεις συμφερόντων, με σαφή κριτήρια επιλογής.
  • Επαναστελεχώσει το Τμήμα με έμπειρους λειτουργούς των Εικαστικών. Η υποστήριξη του πολιτιστικού τομέα είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της πολυμορφίας, την ανάπτυξη της σύγχρονης τέχνης και της κοινωνικής συνοχής.

Συνυπογράφουν οι οργανισμοί:

ABR- Alternative Brains Rule, Art Seen, Celadon Center for the Arts, Ένωση Γραφιστών και Εικονογράφων Κύπρου, P.S. Artist Led Projects, Graphic Stories Cyprus, Ίδρυμα Νίκος Κουρούσιης, NeMe, NiMAC, Ίδρυμα Πιερίδη, MAMA Contemporary, Point Centre for Contemporary Art, Phaneromenis 70, Sic. Contemporary culture, Σύνδεσμος Αγγειοπλαστών Κεραμιστών, Σύνδεσμος Εικαστικών Καλλιτεχνών και Θεωρητικών Τέχνης – φυτωριο, TERRA ARTE CY, Korai Project Space, Kimonos Art Centre, Φωτοδός, Urban Gorillas, D6 Culture EU, Ξαρκής, ΕΚΑΤΕ, Κύπριοι Χαράκτες, Κέντρο Παραστατικών Τεχνών ΜΙΤΟΣ, Υπόγεια Σκηνή/ Πολυχώρος Συνεργείο, Actus Anima