ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΠΥΡΗΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ Η ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
 
Από την πρώτη κιόλας µέρα των περιορισµών, το ΑΠΚΥ συνέχισε απρόσκοπτα το ακαδηµαϊκό και διοικητικό του έργο σε όλα τα επίπεδα, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία και η ασφάλεια των µελών της πανεπιστηµιακής του κοινότητας
 
Ο ψηφιακός µετασχηµατισµός της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, όπως αναγκαστικά, λόγω της πανδηµίας του covid-19, επιχειρείται στις µέρες µας, θα οδηγήσει τους φοιτητές σε νέα αντικείµενα σπουδών και σε προσεκτική επιλογή πανεπιστηµίων. Αυτό εκτιµά ο Πρύτανης του Ανοικτού Πανεπιστηµίου Κύπρου (ΑΠΚΥ), καθηγητής Σωκράτης Κάτσικας, ο οποίος αναφέρει ότι «η υγειονοµική κρίση ανέδειξε την πρωτοπορία του ΑΠΚΥ και την ετοιµότητά του να προσαρµόζεται στις απαιτήσεις της εποχής και στις τρέχουσες κοινωνικοοικονοµικές συνθήκες».
 
Πώς βιώσατε την πρωτόγνωρη περίοδο και τους περιορισµούς, που δηµιούργησε η πανδηµία;
 
Από την πρώτη κιόλας µέρα των µέτρων πρόληψης της πανδηµίας, που εξήγγειλε η κυβέρνηση, το ΑΠΚΥ συνέχισε αδιάληπτα το ακαδηµαϊκό και διοικητικό του έργο σε όλα τα επίπεδα, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία και η ασφάλεια των µελών της πανεπιστηµιακής του κοινότητας (προσωπικό, φοιτητές, διοίκηση). Όταν η Πολιτεία αποφάσιζε την ενσωµάτωση εκπαιδευτικών τεχνολογιών και ψηφιακών εργαλείων τηλεκπαίδευσης στα πανεπιστήµια και τα σχολεία, το ΑΠΚΥ, το µοναδικό Πανεπιστήµιο στην Κύπρο που προσφέρει σπουδές αποκλειστικά εξ αποστάσεως µε εξειδίκευση και εµπειρία 15ετίας, ήταν ήδη µπροστά και πρωτοπόρο, αφού η εκπαιδευτική µας µεθοδολογία στηρίζεται στις ψηφιακές τεχνολογίες και στην ευέλικτη, εξ αποστάσεως φοίτηση, η οποία επιτρέπει σε κάθε ενδιαφερόµενο να σπουδάσει από τον προσωπικό του χώρο και στον δικό του χρόνο, χωρίς τους περιορισµούς της συµβατικής εκπαίδευσης. Οι ψηφιακές διαδικασίες εκπαίδευσης και εξυπηρέτησης των φοιτητών, των αποφοίτων και των µελλοντικών µας φοιτητών προϋπήρχαν στο ΑΠΚΥ, αλλά λόγω της υγειονοµικής κρίσης ενισχύθηκαν και αποτέλεσαν µία νέα καθηµερινή πρακτική. Στο πλαίσιο αυτό υιοθετήθηκε διοικητικά και η τηλε-εργασία για όλες σχεδόν τις διοικητικές µονάδες, οι οποίες συνέδραµαν το εκπαιδευτικό έργο στον µέγιστο δυνατό βαθµό. Η πανδηµία, λοιπόν, δεν επηρέασε καθόλου τη λειτουργία του Ανοικτού Πανεπιστηµίου Κύπρου και όποιες δυσκολίες προέκυψαν, αντιµετωπίσθηκαν υποδειγµατικά µε τη συµβολή όλου του προσωπικού.
 
Πώς ανταποκριθήκατε στα νέα δεδοµένα; Πόσο έτοιµοι ήσασταν για ένα νέο τρόπο εκπαίδευσης και παράδοσης µαθηµάτων;
 
Για µας, τα νέα δεδοµένα ήταν παλιά, διότι το Ανοικτό Πανεπιστήµιο Κύπρου λειτουργούσε εξ αρχής µε εξ αποστάσεως εκπαίδευση και παράδοση µαθηµάτων. Άρα, λοιπόν, δεν άλλαξε απολύτως τίποτα στον τρόπο της ακαδηµαϊκής λειτουργίας µας. Το ΑΠΚΥ  εξακολουθεί, όλο αυτό το διάστηµα, να προσφέρει στους φοιτητές και στις φοιτήτριές µας την ίδια, ποιοτική, µαθησιακή εµπειρία, για την οποία το 2019 βραβεύθηκε µε Χρυσό Βραβείο στα Cyprus Education Leaders Awards. Μέσω των ψηφιακών µας υποδοµών και κυρίως της Πλατφόρµας Τηλεκπαίδευσης eClass, η οποία προσοµοιώνει τις παραδοσιακές αίθουσες διδασκαλίας και αποτελεί ένα σύγχρονο, ασφαλές και ολοκληρωµένο περιβάλλον µάθησης, οι διδάσκοντες συνέχισαν απρόσκοπτα τις τηλεδιαλέξεις και την αλληλεπίδραση µε τους φοιτητές, οι οποίοι είχαν στη διάθεσή τους όλο το απαραίτητο εκπαιδευτικό υλικό (βίντεο, κεφάλαια βιβλίων σε ψηφιακή µορφή, ηλεκτρονικά άρθρα, podcasts, κ.λπ.), αλλά και πρόσβαση στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδοµένων και ψηφιακές πηγές της Βιβλιοθήκης του ΑΠΚΥ.
 
Η µόνη επί της ουσίας αλλαγή στην εκπαιδευτική µας πρακτική αφορά τον τρόπο διεξαγωγής των τελικών εξετάσεων, κατά τις οποίες οι φοιτητές έπρεπε κανονικά να βρίσκονται µε φυσική παρουσία σε εξεταστικά κέντρα. Ως αποτέλεσµα διαβούλευσης, συνεργασίας και σύµπνοιας µε τους θεσµικούς φορείς της ανώτατης εκπαίδευσης της Κύπρου, αλλά και, κυρίως, της σκληρής δουλειάς του προσωπικού µας, στο ΑΠΚΥ αναπτύξαµε µια µεθοδολογία διεξαγωγής εξ αποστάσεως εξετάσεων, µε ζωντανή ηλεκτρονική επιτήρηση από τους ίδιους τους διδάσκοντές µας. Οι τελικές εξετάσεις του τρέχοντος εαρινού εξαµήνου θα πραγµατοποιηθούν µε τη µεθοδολογία αυτή, τηρώντας όλα τα αναγκαία µέτρα διασφάλισης της ποιότητας και της ακεραιότητάς τους. Είµαι βέβαιος ότι το όλο εγχείρηµα, που ξεκίνησε στις 23 Μαΐου, για την προφορική ή/και γραπτή εξέταση των φοιτητών µέσω της Πλατφόρµας Τηλεκπαίδευσης του ΑΠΚΥ, στον προσωπικό χώρο του καθενός, µε αδιάβλητες διαδικασίες ταυτοποίησης και ηλεκτρονικής επιτήρησης, θα στεφθεί µε επιτυχία. Αυτονόητο είναι ότι η διεξαγωγή των εξετάσεων είναι απολύτως συµβατή µε τις προδιαγραφές και οδηγίες του Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης και τους κανονισµούς προστασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα (GDPR).
 
Η τριτοβάθµια εκπαίδευση ήταν ένας ραγδαία αναπτυσσόµενος τοµέας τα τελευταία χρόνια µε διαρκώς αυξανόµενη συνεισφορά στο ΑΕΠ της χώρας. Πώς εκτιµάτε ότι θα επηρεαστεί;
 
Είναι νωρίς ακόµη για να εκτιµήσω µε σχετική έστω ακρίβεια τις συνέπειες της υγειονοµικής κρίσης, επειδή η κρίση είναι ακόµη σε εξέλιξη. Ωστόσο, το επόµενο χρονικό διάστηµα είναι σχεδόν βέβαιο ότι στον τοµέα της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης της Κύπρου, όπως και πολλών άλλων χωρών, θα σηµειωθούν σηµαντικές αλλαγές. Από τα οκτώ πανεπιστήµια της χώρας, µόνο το ΑΠΚΥ προσφέρει αποκλειστικά εξ αποστάσεως σπουδές. Τα συµβατικού τύπου πανεπιστήµια, ακόµα κι αν προσφέρουν έναν αριθµό προγραµµάτων σπουδών εξ αποστάσεως, στηρίζονται στη φυσική παρουσία των φοιτητών τους σε αίθουσες διδασκαλίας. Οι ταξιδιωτικοί περιορισµοί ενδεχοµένως θα επηρεάσουν το ποσοστό των ξένων φοιτητών που θα επιλέξουν την Κύπρο ως εκπαιδευτικό προορισµό. Ταυτόχρονα, λόγω της κρίσης και της αβεβαιότητας, ενήλικες, εν δυνάµει φοιτητές, όπως οι φοιτητές του ΑΠΚΥ, που είναι διαφορετικοί από τους συνήθεις (εργαζόµενοι, οικογενειάρχες, µε µέση ηλικία δύο δεκαετίες µεγαλύτερη από τους φοιτητές των συµβατικών πανεπιστηµίων, συχνά σε κρίσιµη προσπάθεια στροφής στην καριέρα τους), θα σκεφτούν περισσότερο πριν αποφασίσουν να επενδύσουν στην απόκτηση ενός τίτλου σπουδών. Γίνεται κατανοητό ότι είναι πολλοί οι παράγοντες που θα διαµορφώσουν τις εξελίξεις στο γίγνεσθαι της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης. Και δεν θα πρέπει να ξεχνάµε ότι µία κρίση δηµιουργεί µεν προκλήσεις, προσφέρει όµως και ευκαιρίες. Αυτήν τη στιγµή, λοιπόν, ευκαιρία είναι για την Κύπρο να παραµείνει δηµοφιλής εκπαιδευτικός προορισµός µέσω της προσφοράς ποιοτικών εξ αποστάσεως προγραµµάτων σπουδών, αλλά και ευκαιρία αποτελεί για τους εργαζόµενους η επένδυση σε νέα αντικείµενα, τα οποία θα ενισχύσουν τις δυνατότητες ανταπόκρισής τους στις νέες εργασιακές συνθήκες.
 
Ποια είναι η επόµενη µέρα της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης στην Κύπρο;
 
Η κρίση αποτέλεσε τον καταλύτη για την ψηφιακή αναδιοργάνωση της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, µε ευκαιρίες για εφαρµογή τολµηρών µεταρρυθµίσεων και προσφορά ευέλικτων προγραµµάτων σπουδών. Σε βάθος χρόνου είναι πιθανές οι ψηφιακές συµπράξεις µεταξύ ΑΕΙ, αλλά και η καθολική αποδοχή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ανά τον κόσµο, κάτι που φυσικά, ως Πρύτανης του Ανοικτού Πανεπιστηµίου Κύπρου, εύχοµαι. Εν κατακλείδι, πιστεύω ότι η τεχνολογία θα συµβάλει στον δοµικό µετασχηµατισµό της ανώτατης εκπαίδευσης και ότι σε µερικούς µήνες θα έχουµε µια καλύτερη εικόνα για τις αναγκαίες ενέργειες στην κατεύθυνση της αναµόρφωσης των εκπαιδευτικών δεδοµένων.