Ο καπνός από τα αποκαΐδια της φονικής πυρκαγιάς στην ημιορεινή Λεμεσό συνοδεύεται από ένα θολό τοπίο σε ό,τι αφορά την ανάληψη των όποιων πολιτικών ευθυνών για την τραγωδία.
Η ανάληψη των ευθυνών στην προκειμένη είναι το βασικό ζητούμενο, καθώς μόνο έτσι θα υπάρξει βελτίωση στη διαχείριση κρίσεων στο μέλλον και συνάμα θα περιοριστεί το ενδεχόμενο να βιώσουμε τραγωδίες τέτοιου μεγέθους.
Πριν παραθέσουμε τον τρόπο αντίδρασης της εκτελεστικής εξουσίας και των υπηρεσιακών αξιωματούχων, θα πρέπει να καταγράψουμε τα ζητήματα που εγέρθηκαν από μαρτυρίες πολιτών οι οποίες είδαν το φως της δημοσιότητας τις προηγούμενες ημέρες.
Εν συνεχεία θα αναφερθούμε στον τρόπο αντίδρασης πολιτειακών και υπηρεσιακών αξιωματούχων.

Τι καταλόγιζεται
>> Απόκλιση μιας ώρας για την έναρξη της πυρκαγιάς στην Μαλιά: Μαρτυρίες από πολίτες που μεταδόθηκαν από το κρατικό κανάλι (ΡΙΚ) αναφέρουν ότι η πυρκαγιά ξέσπασε πριν από τη 01:00 το μεσημέρι της Τετάρτης. Από Υπουργείο Γεωργίας (Τμήμα Δασών) και Πυροσβεστική Υπηρεσία, αναφέρθηκε την Πέμπτη πως η πρώτη επίσημη αναφορά για την ύπαρξη φωτιάς στην κοινότητα έγινε στις 13:28. Παραμένει ερωτηματικό γιια τους μηχανισμούς που έχουν αρμόδιες υπηρεσίες (Π.Υ. και Τμήμα Δασών) για παρατήρηση και εντοπισμό πυρκαγιών, χωρίς ειδοποίηση από πολίτες.
>> Δεν έβλεπε ο κόσμος πτητικά: Μαρτυρίες πολιτών ότι δεν επιχείρησαν εναέρια μέσα δασοπυρόσβεσης σε περιοχές όπου η φωτιά είχε λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Μας δόθηκε εξήγηση από Υπουργείο Γεωργίας και Πυροσβεστική Υπηρεσία ότι το μέτωπο ήταν τεράστιο και ιεραρχούντο οι ρίψεις βάσει του μηχανισμού που είναι καθορισμένος από το πρωτόκολλο. Το θέμα των ρίψεων ήταν υπό τη διεύθυνση του αρχιπύραρχου Νίκου Λογγίνου που είχε το γενικό πρόσταγμα.
>> Μακριά από το μέτωπο τα μέλη της Π.Υ. στη ευθύνη της οποίας ήταν η περιοχή: Τέθηκε θέμα ότι μόνο το Τμήμα Δασών μπορούσε να προσεγγίσει το μέτωπο της φωτιάς λόγω δυνατοτήτων των πυροσβεστικών οχημάτων που διαθέτει. Ο αρχιπύραρχος της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας που είχε το γενικό πρόσταγμα ξεκαθάρισε πως έγινε αμέσως διευθέτηση με το Τμήμα Δασών, ώστε η Πυροσβεστική να επιχειρήσει εντός των κοινοτήτων και το Τμήμα Δασών περιμετρικά των χωριών. Διαβεβαίωσε πως υπήρχε συνεργασία Πυροσβεστικής και Τμήματος.

>> Άστοχες ρίψεις νερού από πιλότους: Μαρτυρία που έλαβε ο «Φ» από άτομο που συμμετείχε στο πλήρωμα πτητικού μέσου, κάνει λόγο για άστοχες ρίψεις νερού από αεροσκάφη που συμμετείχαν στην πυρόσβεση.
Ο εκπρόσωπος Τύπου της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Ανδρέας Κεττής, κληθείς να τοποθετηθεί για τις δυσκολίες που παρουσίαζε η επιχείρηση αναφέρθηκε σε «εναλασσόμενους ανέμους» κατά την Τετάρτη, που καθιστούσαν απρόβλεπτη την πορεία της φωτιάς.
Συνηγόρησε με τη θέση αυτή ο διευθυντής της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, Φίλιππος Τύμβιος. Τόνισε ότι οι άνεμοι έπνεαν αντίθετα, ωθώντας τη φωτιά προς τα νότια, με κατεύθυνση προς τη Λεμεσό. Η ένταση των ανέμων έφτασε τα 5-6 μποφόρ, ενώ ριπές ανέμου άγγιξαν ακόμη και τα 8 μποφόρ.
>> Παρακολουθούσαν να καίγονται τα σπίτια: Υπήρξαν καταγγελίες ότι μέλη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας το βράδυ της Τετάρτης παρακολουθούσαν σπίτια να καίγονται χωρίς να επεμβαίνουν. Μέλος της Πυροσβεστικής εμφανίζεται σε βίντεο, να δικαιολογεί αυτή τη στάση παραπέμποντας σε οδηγίες που υπήρχαν προκειμένου να μην τεθούν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Από το βράδυ της ίδιας ημέρας είχε δώσει το στίγμα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πως οι επιχειρήσεις περιορίζονταν στο πώς θα αποφευχθεί ο κίνδυνος να υπάρξουν απώλειες ανθρώπινων ζωών.
>> «Ανύπαρκτη η Πολιτική Άμυνα» (Υπουργείο Εσωτερικών): Έγινε λόγος για αδυναμία της Πολιτικής Άμυνας να επιτελέσει το ρόλο της στο έπακρο και σε περιπτώσεις που έπρεπε να ενεργήσει έγκαιρα και καταλυτικά. Ο πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Γονέων, Λοΐζος Κωνσταντίνου, είπε πως η Πολιτική Άμυνα ήταν ανύπαρκτη και ότι τα στελέχη της θα έπρεπε να παραιτηθούν. Αναφέρθηκε σε κατασκήνωση ανηλίκων στη Λόφου και πως τα παιδιά φυγαδεύτηκαν λόγω ενεργειών των γονέων, διατυπώνοντας τη θέση πως η Πολιτική Άμυνα ήταν αμέτοχη. Τις καταγγελίες έκανε στην εκπομπή του ΡΙΚ, στην οποία συμμετείχε και ο εκπρόσωπος της Πολιτικής Άμυνας, Παναγιώτης Λιασίδης. Ο τελευταίος δεν απάντησε στα όσα καταλογίστηκαν. Δεν έδωσε επαρκείς εξηγήσεις, ούτε όταν υπήρξε υποβολή ερωτήματος από το δημοσιογράφο του ΡΙΚ, Τάσο Χριστοδούλου.

>> Προληπτικά μέτρα δασοπυρόσβεσης από τοπικές Αρχές: Και η Υπουργός Γεωργίας, Μαρία Παναγιώτου και ο αρχιπύραρχος της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Νίκος Λογγίνος, σε τοποθετήσεις τους την περασμένη Παρασκευή ανέφεραν πως οι τοπικές Αρχές επηρεαζόμενων κοινοτήτων δεν έχουν πράξει τα δέοντα για καθαρισμό περιοχών στα όρια δικαιοδοσίας τους ώστε να τηρηθούν αντιπυρικά μέτρα. Μίλησαν και για κονδύλι που διατέθηκε.
>> Η συνδρομή της Αστυνομίας: Η Αστυνομία συνέδραμε και στο περιστατικό με τον εγκλωβισμό 36 ατόμων στη Λόφου (επιτυχής διαχείριση), αλλά και στις επιχειρήσεις από αέρος μέσω των δυο διαθέσιμων ελικοπτέρων τύπου Bell (τα δυο Agusta είναι εδώ και καιρό στη Μάλτα για συντήρηση). Ωστόσο, προχθές τέθηκε θέμα για το χειρισμό του περιστατικού που σχετίζεται με το θάνατο των δυο ηλικιωμένων. Το ζήτημα ήγειρε ο κοινοτάρχης Συλίκου, Νίκος Αρέστη. Μιλώντας στο ΡΙΚ («Από Μέρα Σε Μέρα») εξήγησε ότι μετά τις οδηγίες για εκκένωση του χωριού το ζεύγος αντί να φύγει από το δρόμο Τριμίκλινης, χρησιμοποίησε από λάθος το δρόμο Πλατρών – Λεμεσού. Πρόσθεσε πως ενώ η Αστυνομία είχε λάβει μέτρα για να μην διέρχονται οδηγοί από τη Λεμεσό προς Πλάτρες, δεν έκανε το ίδιο για την αντίθετη κατεύθυνση.
Εξηγήσεις που δόθηκαν
Καταγράφουμε ακολούθως αναλυτικά τη στάση που τηρήθηκε από πολιτειακούς, υπηρεσιακούς αξιωματούχους και υπηρεσίες/τμήματα της Δημοκρατίας για την φονική πυρκαγιά:
>> Υπουργός Γεωργίας, Μαρία Παναγιώτου: Την Πέμπτη και την Παρασκευή τοποθετήθηκε δημοσίως επί συγκεκριμένων ερωτημάτων για τη διαχείριση, έστω κι αν το -υπαγόμενο στο Υπουργείο της- Τμήμα Δασών, δεν είχε το γενικό πρόσταγμα, καθώς η περιοχή που πλήγηκε ενέπιπτε στην Πυροσβεστική Υπηρεσία (Υπουργείο Δικαιοσύνης).
>> Αρχιπύραρχος, Νίκος Λογγίνος: Ως συντονιστής των επιχειρήσεων στη βάση των πρωτοκόλλων, από την Πέμπτη το πρωί τοποθετήθηκε δημοσίως για τις ενέργειες. Την Παρασκευή μίλησε στον «Φ» απαντώντας σε συγκεκριμένα ερωτήματα που του θέσαμε για τις ενέργειες της Πυροσβεστικής. Τοποθετήθηκε σε όλα, στη βάση ημερολογίου ενεργειών που τηρείται και τόνισε πως είναι έτοιμος να αναλάβει τις όποιες ευθύνες αναγνωρίζοντας ότι η θέση του συνοδεύεται από αυτές.
>> Μάριος Χαρτσιώτης, υπουργός Δικαιοσύνης: Την Πέμπτη έκανε δηλώσεις στέλνοντας το μήνυμα ότι δεν είναι η ώρα για απόδοση ευθυνών, παραπέμποντας στις προσπάθειες που ακόμη ήταν σε εξέλιξη για αντιμετώπιση των εστιών της φωτιάς. Την Παρασκευή μιλώντας σε δημοσιογάφους, έκανε λόγο για «ατυχές περιστατικό» αναφερόμενος στην τραγωδία με το ζεύγος των ηλικιωμένων. Στις τοποθετήσεις του αναφέρθηκε και στα -κατά τη γνώμη του- θετικά: «Εκφράζω δημόσια τις ευχαριστίες μου.Πρώτα από όλα, πέραv από το ατυχές περιστατικό των δύο συνανθρώπων μας, ενώ εκκενώθηκαν 16 ολόκληρα χωριά, δεν είχαμε καμία απολύτως απώλεια ζωής. Ήταν και πρώτιστος στόχος, που τέθηκε από την Αρχή, τον ανέφερε και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (…) περιορίστηκαν στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό οι ζημιές και απώλειες σε περιουσιακά στοιχεία. Τρίτον, προστατεύθηκαν υποδομές όπως στρατιωτικές εγκαταστάσεις, αποθήκες πυρομαχικών. Τέταρτον, προστατεύθηκε με υπεράνθρωπες προσπάθειες η βιομηχανική περιοχή του Αγίου Συλά, με δεκάδες εργοστάσια και επικίνδυνα υλικά. Πέμπτο, με τις υπεράνθρωπες προσπάθειες προστατεύθηκε και το δάσος του Τροόδους».
>> Κωνσταντίνος Ιωάννου, Υπουργείο Εσωτερικών: Από τη στιγμή που τέθηκαν θέματα με την Πολιτική Άμυνα και τους χειρισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης ενημερώσαμε αρμόδιο λειτουργό του Υπουργείου Εσωτερικών, ότι επιθυμούμε να μιλήσουμε τον υπουργό για να θέσουμε ερωτήματα για τα εγειρόμενα ζητήματα. Ο υπουργός, να σημειωθεί, πως έλειπε στο εξωτερικό, ενώ προχθές είχε επιστρέψει στην Κύπρο. Όταν ζητήσαμε την Παρασκευή (περί τις 16:00) να μιλήσουμε μαζί του μάς αναφέρθηκε πως βρισκόταν σε σύσκεψη. Τελικά μας μεταφέρθηκε η θέση από το Υπουργείο για ενέργειες που έγιναν προσωπικά από τον υπουργό προκειμένου να του δοθεί πλήρης εικόνα απ΄ όλους τους εμπλεκόμενους. Το μήνυμα (σ.σ. το μεταφέραμε χθες αυτούσιο) καταλήγει ως εξής: «Στη βάση της ενημέρωσης που συλλέγεται από τους πολίτες και τους Κοινοτάρχες, αλλά και από την ενημέρωση της Πολιτικής Άμυνας, θα γίνει η αξιολόγηση και να διαπιστωθεί πού υπήρξαν κενά και ποια είναι τα τρωτά της διαδικασίας που πρέπει να βελτιωθούν».
>> Αστυνομία Κύπρου: Μας μεταφέρθηκε η θέση ότι για τα όσα κατήγγειλε ο κοινοτάρχης Συλίκου σε σχέση με το ζεύγος, «εξετάζονται όλοι οι παράμετροι που αφορούν στο περιστατικό αυτό».

Έκθεση γεγονότων Πυροσβεστικής Υπηρεσίας
Ο «Φ» εξασφάλισε το χρονοδιάγραμμα που καταγράφει τις ενέργειες που έκανε η Πυροσβεστική Υπηρεσία την Τετάρτη, μετά το ξέσπασμα της πυρκαγιάς. Πρόκειται για τις θέσεις της Υπηρεσίας. Παραθέτουμε το χρονικό των ενεργειών, σύμφωνα με τις δικές της καταγραφές:
13:28 – Κλήση στον Σταθμό Μονοβόλικου από Ιδιωτικό τηλέφωνο για πυρκαγιά στη Μαλλιά Λεμεσού.
13:29 – Ενημέρωση Σταθμού Υπαίθρου Πάχνας για την Πυρκαγιά.
13:30 – Αναχώρηση Πάχνας με δυο οχήματα.
13:34 – Αναχώρηση Κυβίδων με δυο οχήματα.
13:35 – Αρχική ενημέρωση Τμήματος Δασών.
13: 36 – Η Πάχνα αφίχθηκε στην πυρκαγιά και ζητά βοήθεια.
13: 50 – Αίτημα στην ΜΑΕ (σ.σ. Εθνική Φρουρά) για απογείωση δυο πτητικών.
13: 57 – Μετά την άφιξη και αξιολόγηση της πυρκαγιάς.
13: 59 – Αίτημα προς Αστυνομία για να αποστείλουν δυνάμεις στην περιοχή.
14: 17 – Ο ΕΥΠΣ και ΒΕΥΠΣ Λεμεσού αναχωρούν για την Πυρκαγιά.
14: 20 – Διενεργούνται οι πρώτες ρίψεις από πτητικά που απογειώθηκαν από το Ακρωτήρι.
14: 25 – Το πρώτο όχημα από το Τμήμα Δασών αφίχθηκε στην πυρκαγιά.
14: 30 – Ενεργοποίηση του Εθνικού Σχεδίου «Ίκαρος 2».
14.45 – Ο Αρχιπύραρχος έδωσε οδηγίες για ανταπόκριση οχημάτων από ΕΜΑΚ – Πάφο και Λάρνακα.
15.00 – Δυνάμει του Εθνικού Σχεδίου «Ίκαρος» στην πυρκαγιά πλέον επιχειρούν 8 πτητικά μέσα.
15.10 – Διενεργούνται οι πρώτες εκκενώσεις από Πολιτική Άμυνα και Αστυνομία.
15.16 – Αναχώρηση Αρχιπύραρχου για την πυρκαγιά.
17.09 – Στην πυρκαγιά επιχειρούν 13 πτητικά μέσα Πυρόσβεσης και 1 Συντονιστικό από την Ε.Φ.