Συνολικά €33,5 εκατ. έχουν δαπανηθεί από το 2006 μέχρι και σήμερα για τη διακρίβωση της τύχης 2.002 αγνοουμένων αλλά ταυτοποιήθηκαν μόνο 927, κάτι το οποίο μεταφράζεται σε δαπάνη περίπου €36.000 για τον κάθε ταυτοποιηθέντα και, δυστυχώς, σε κάποιες περιπτώσεις, στους συγγενείς δεν παραδίδονται καν ολοκληρωμένοι σκελετοί αλλά μόνο μερικά μικρά οστά.
Οι προσπάθειες επαναλαμβάνονται αυτές τις μέρες με οκτώ συνεργεία (επτά στα κατεχόμενα και ένα στις ελεύθερες περιοχές) να αναζητούν αγνοουμένους, αλλά εκφράζονται φόβοι ότι τελικά θα είναι εκατοντάδες αυτοί που δεν θα βρεθούν ποτέ. Το ζητούμενο είναι να εντοπιστούν ομαδικοί τάφοι ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των αγνοουμένων που θα μπορούν να ταυτοποιηθούν, αλλά οι μέχρι σήμερα πληροφορίες και μαρτυρίες δεν έφεραν το ποθητό αποτέλεσμα, ενώ παράλληλα όσο περνά ο χρόνος μειώνονται οι ελπίδες εντοπισμού μεγάλου αριθμού αγνοουμένων. Είναι χαρακτηριστικό πως σε όλη την Κύπρο έχουν διενεργηθεί εκσκαφές σε 1.245 πιθανούς χώρους ταφής, αλλά οστά εντοπίστηκαν μόνο σε 315 από αυτούς.
Οι οκτώ περιοχές στις οποίες διενεργούνται εκσκαφές είναι η Κυθραία (σε δύο σημεία), η Λάπηθος, η Κάτω Ζώδια, ο Σύσκληπος, η Άσσια, οι Χαμίτ Μάντρες και ο Στρόβολος στις ελεύθερες περιοχές.
Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στις Χαμίτ Μάντρες, όπου υπάρχουν πληροφορίες για ύπαρξη ομαδικού τάφου, αν και ο αριθμός είναι απροσδιόριστος. Οι πληροφορίες είναι συγκεχυμένες και οι εκδοχές διάφορες και κατά καιρούς διέρρευσαν πληροφορίες για μεταφορά και ταφή Ελληνοκυπρίων με ένα ή με τρία λεωφορεία, ενώ άλλη εκδοχή η μεταφορά των αγνοουμένων έγινε με φορτηγά. Η πληροφορία με τα 2-3 λεωφορεία ή φορτηγά φαίνεται να έδωσε τη θέση της σε πληροφορία για μεταφορά Ελληνοκυπρίων με ένα λεωφορείο ή φορτηγό.
ΔΙΑΒAΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Αγνοούμενοι χωρίς πιστοποιητικό θανάτου
Οι αγνοούμενοι που μεταφέρθηκαν στις Χαμίτ Μάντρες, είτε αυτοί μετακινήθηκαν με τρία είτε με ένα όχημα, εξακολουθούν να απασχολούν τους αρμοδίους και, αν επαληθευτούν, είτε στη μια είτε στην άλλη περίπτωση, ο αριθμός θα είναι σημαντικός για την ελληνοκυπριακή πλευρά. Στις Χαμίτ Μάντρες υπάρχουν σημεία με χαμηλό υψόμετρο που σε συνδυασμό με την ύπαρξη δέντρων παρέχουν κάλυψη σε όσους τυχόν επιχειρήσουν να θάψουν κάποιον ή κάποιους χωρίς να γίνουν αντιληπτοί. Αυτός είναι και ο λόγος, σύμφωνα με πληροφορίες, όπου εκεί θάφτηκαν και περίπου 16 Ελληνοκύπριοι αγνοούμενοι της περιόδου 1963-1964, που βρέθηκαν από τη ΔΕΑ. Αξίζει να σημειωθεί πως, όπως υποστηρίζεται, οι αγνοούμενοι του 1963-1964 βρέθηκαν τυχαία αφού, σύμφωνα με τις πληροφορίες στις οποίες στηρίχθηκε η ΔΕΑ, στην περιοχή είχαν θαφτεί Ελληνοκύπριοι αγνοούμενοι του 1974, οι οποίοι τελικά δεν βρέθηκαν και αναζητούνται μέχρι σήμερα.
Άτομο το οποίο είχε ανάμειξη στο θέμα των αγνοουμένων ανέφερε στον «Φ» πως η περιοχή Χαμίτ Μάντρες είναι πολύ πιθανόν να κρύβει αγνοούμενους και για έναν άλλον λόγο. Όπως εξήγησε, βρίσκονται κοντά στις διόδους υποχώρησης των Ελληνοκυπρίων στρατιωτών και εφέδρων αφότου έσπασε η γραμμή άμυνας της Μιας Μηλιάς στις 14 Αυγούστου 1974. Τότε πολλοί επεχείρησαν να περάσουν στις περιοχές που δεν ελέγχονταν από τον τουρκικό στρατό και εκτελούνταν επί τόπου ή συλλαμβάνονταν ως αιχμάλωτοι και εκτελούνταν στη συνέχεια.
Τ/κύπρια έδωσε πληροφορίες
Τουρκοκύπρια, η οποία περνούσε από συγκεκριμένο σημείο στις Χαμίτ Μάντρες, ανέφερε ότι είδε εκσκαφέα να θάβει νεκρούς και υπολόγισε πως ο αριθμός τους ήταν περίπου δέκα, αν και δεν γνωρίζει αν είχαν θαφτεί και άλλοι προτού πλησιάσει το σημείο. Μαρτυρία φέρει επίσης Τούρκους να έθαψαν σε ομαδικό τάφο αγνοούμενους στο σημείο που σήμερα βρίσκεται υποσταθμός της υπηρεσίας παροχής ηλεκτρισμού. Κάποιοι από τους αγνοούμενους φέρονται, σύμφωνα πάντα με πληροφορίες, να κρατήθηκαν σε μικρό στρατόπεδο της περιοχής, όπου υπήρχαν και στρατονόμοι. Κάποιοι από τους αγνοούμενους φέρονται να εκτελέστηκαν προτού φτάσουν εκεί τα Ηνωμένα Έθνη.
Οι αγνοούμενοι σε αριθμούς
Το 2006 υπήρχαν δηλωμένοι 2.002 αγνοούμενοι εκ των οποίων 1.203 έχουν εκταφεί και από αυτούς ταυτοποιήθηκαν οι 927. Στον αριθμό των 927 δεν περιλαμβάνονται 152 άτομα τα οποία ταυτοποιήθηκαν από τη ΔΕΑ αλλά δεν περιλαμβάνονται στον επίσημο κατάλογο των αγνοουμένων.
Οι Ελληνοκύπριοι αγνοούμενοι ανέρχονται στους 1.510 εκ των οποίων ταυτοποιήθηκαν 681 και αγνοούνται άλλοι 829.
Οι Τουρκοκύπριοι αγνοούμενοι ανέρχονταν σε 492 εκ των οποίων ταυτοποιήθηκαν οι 246 ενώ άλλοι 246 αγνοούνται.
Οι περισσότερες ταυτοποιήσεις έγιναν το 2014, 157 άτομα εκ των οποίων οι 140 Ελληνοκύπριοι και οι 17 Τουρκοκύπριοι.
Μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2019 διενεργήθηκαν εκσκαφές σε 1.245 χώρους και αγνοούμενοι βρέθηκαν μόνο σε 315 χώρους.
Μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2019 διενεργήθηκαν εκσκαφές σε 1.245 χώρους και αγνοούμενοι βρέθηκαν μόνο σε 315 χώρους.
Ξανά θέμα για σκυβαλότοπο Δικώμου
Προχωρεί η διαδικασία με σκοπό να ανοίξει ο δρόμος για διενέργεια εκσκαφών στον πρώην σκυβαλότοπο Δικώμου (ο οποίος διαμορφώθηκε σε πάρκο) ώστε να διαπιστωθεί αν ευσταθούν οι πληροφορίες ότι εκεί απορρίφθηκαν τα οστά περίπου 80 Ασσιωτών οι οποίοι είχαν εκτελεστεί από τους Τούρκους και αρχικά θάφτηκαν στην περιοχή «Ορνίθι» και στη συνέχεια ξεθάφτηκαν και θάφτηκαν αλλού προκειμένου να εξαφανιστούν τα ίχνη τους.
Το θέμα αναμένεται να εγείρει προσεχώς στη ΔΕΑ ξανά ο εκπρόσωπος της ελληνοκυπριακής κοινότητας κ. Νέστορας Νέστορος. Ο Πορτογάλος εργολάβος που ανέλαβε τη διαμόρφωση του χώρου έδωσε πληροφορίες σχετικά με το πώς ήταν ο χώρος προτού διαμορφωθεί σε πάρκο, αλλά το εγχείρημα θεωρείται πολύ δύσκολο λόγω και του πιθανού κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιάς ή και εκρήξεων από τον εγκλωβισμό μεθανίου. Η ΕΕ χρηματοδότησε με €400.000 τη μελέτη από την οποία θα προκύψει και η επικινδυνότητα του εγχειρήματος της εκσκαφής.