Ένα μικρό σύνολο κορυφαίων πανεπιστημίων κατέχει δυσανάλογα μεγάλο μερίδιο στην παραγωγή δισεκατομμυριούχων και εκατομμυριούχων.
Παρά το γεγονός ότι η δημιουργία μεγάλης οικονομικής επιτυχίας δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στη σχολή που κάποιος παρακολούθησε, υπάρχουν σαφώς πανεπιστήμια στον κόσμο που ξεχωρίζουν επειδή έχουν αναδείξει πολλούς απόφοιτους με υπερβολικό πλούτο – εκατομμυριούχους και δισεκατομμυριούχους – και οι λόγοι αυτού του φαινομένου σχετίζονται με ιστορικούς, θεσμικούς και κοινωνικούς παράγοντες.
Στο πεδίο των δισεκατομμυριούχων – δηλαδή των ατόμων με καθαρή περιουσία τουλάχιστον ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων – υπάρχουν αρκετές μελέτες και κατατάξεις που αναδεικνύουν τα ιδρύματα που «παράγουν» τα περισσότερα τέτοια άτομα.
Harvard, Stanford και University of Pennsylvania
Μια πρόσφατη οπτικοποίηση βασισμένη στα στοιχεία της μελέτης των Salas Díaz & Young (2024) δείχνει ότι τα αμερικανικά πανεπιστήμια Harvard, Stanford και University of Pennsylvania ηγούνται στη λίστα των ιδρυμάτων με τους περισσότερους δισεκατομμυριούχους αποφοίτους.
Για παράδειγμα, το Harvard έχει αναδείξει 104 δισεκατομμυριούχους συνολικά (χωρίς να υπολογίζονται ονόματα όπως ο Bill Gates ή ο Mark Zuckerberg, που εγκατέλειψαν τις σπουδές τους) και το συνολικό κεφάλαιο των αποφοίτων του φτάνει στα περίπου 600 δισεκατομμύρια δολάρια.
Το Stanford, με ισχυρούς δεσμούς με τη Silicon Valley, φιλοξενεί μεταξύ των αποφοίτων του επιχειρηματίες όπως ο Jerry Yang (Yahoo) και ο Andy Fang (DoorDash). Η University of Pennsylvania έχει προς όφελός της το Wharton School, το οποίο θεωρείται ένα από τα κορυφαία σχολεία επιχειρήσεων παγκοσμίως και έχει εκπαιδεύσει εξέχουσες προσωπικότητες όπως ο Elon Musk.
Εκτός των ΗΠΑ, παρατηρείται μια ανοδική τάση στα πανεπιστήμια της Ασίας να εμφανίζονται στην κορυφή των κατατάξεων.
Το Πανεπιστήμιο της Βομβάης (Ινδία) εμφανίζεται στη λίστα με 22 δισεκατομμυριούχους αποφοίτους, ενώ το Τσινγκχούα, το Πεκίνο (Peking University) και άλλα κινέζικα πανεπιστήμια όπως το Fudan και το Zhejiang έχουν επίσης σημαντική παρουσία.
Η άνοδος των πανεπιστημίων της Ασίας αντανακλά τη γενικότερη οικονομική ενδυνάμωση της περιοχής, την αύξηση της επιχειρηματικότητας και την εδραίωση εγχώριων κεφαλαίων και αγορών.
Ωστόσο, αν εξετάσουμε όχι μόνο δισεκατομμυριούχους αλλά πιο γενικά εκατομμυριούχους – δηλαδή άτομα με περιουσία άνω του ενός εκατομμυρίου δολαρίων – τότε άλλες κατατάξεις και αναλύσεις έρχονται στο προσκήνιο. Για παράδειγμα, το Πανεπιστήμιο Harvard κατέχει την πρώτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη πανεπιστημίων για την παραγωγή εκατομμυριούχων (World’s top 100 universities for producing millionaires).
Επίσης, έρευνες για τις ΗΠΑ δείχνουν ότι ορισμένα πανεπιστήμια όπως το Harvard, το MIT, το Stanford, το Columbia, το Cornell, το Yale και το Princeton συνεισφέρουν σε μεγάλο βαθμό στη συγκέντρωση των υπερπλουσίων (centi-millionaires) και εκατομμυριούχων.
Μια ενδιαφέρουσα ένδειξη είναι η κατάταξη των πανεπιστημίων με τους περισσότερους αποφοίτους με καθαρή περιουσία μεγαλύτερη από 30 εκατομμύρια δολάρια (ultra-high net worth alumni), όπως αυτή που δημοσιεύει η Altrata / Altrata’s University Alumni Report.
Σε αυτή την κατάταξη, το Harvard έχει περίπου 17.660 αποφοίτους με πλούτο άνω των 30 εκατομμυρίων – περισσσότερους από το διπλάσιο σε σχέση με το επόμενο πανεπιστήμιο, το Stanford (7.972) – γεγονός που δείχνει πόσο ισχυρή είναι η «βαρύτητα» του Harvard στα υψηλά εισοδηματικά στρώματα.
Γιατί λοιπόν κάποια πανεπιστήμια ευνοούν την ανάδειξη πλουσίων αποφοίτων; Πρώτον, αυτά τα ιδρύματα συχνά επιλέγουν ήδη υποψηφίους με εξαιρετικά προσόντα – δυνατότητες, φιλοδοξίες, κοινωνικό κεφάλαιο – και πολλοί από αυτούς πιθανώς θα έφταναν ψηλά ανεξάρτητα από το πανεπιστήμιο.
Δεύτερον, τα πανεπιστήμια αυτά προσφέρουν ισχυρά δίκτυα αποφοίτων, επαφές με χρηματοδότηση και επιχειρηματικά δίκτυα, πρόσβαση σε πόρους, venture capital και επενδυτές. Τρίτον, η γεωγραφική θέση παίζει ρόλο: τα Stanford και MIT βρίσκονται κοντά ή μέσα στους κόμβους υψηλής τεχνολογίας (Silicon Valley, Boston), όπου οι ευκαιρίες και οι επενδύσεις είναι πιο άφθονες.
Τέταρτον, το prestige του ιδρύματος λειτουργεί ως “σήμα” στους επενδυτές, στους συνεργάτες και στην κοινωνία – οι απόφοιτοι των Harvard, Stanford ή Wharton τυπικά εισπράττουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη και ευκολότερη πρόσβαση σε κεφάλαια και ευκαιρίες.
Επιπλέον, οι σχολές διοίκησης επιχειρήσεων (business schools) όπως η Wharton της UPenn έχουν εξειδικευμένα προγράμματα επιχειρηματικότητας, κεφαλαίων και δικτύωσης που ενισχύουν την ικανότητα των φοιτητών να ξεκινήσουν και να κλιμακώσουν επιχειρήσεις.
Αλλά υπάρχουν και περιορισμοί και επιφυλάξεις. Πρώτον, οι κατατάξεις αυτές τείνουν να μετρούν αριθμούς αποφοίτων χωρίς να λαμβάνουν υπόψη το μέγεθος των ιδρυμάτων ή το ποσοστό επιτυχίας σε σχέση με τον αριθμό φοιτητών. Δεύτερον, πολλοί δισεκατομμυριούχοι και εκατομμυριούχοι δεν ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους, όπως ο Bill Gates και ο Mark Zuckerberg, και εντούτοις θεωρούνται συνδεόμενοι με τα πανεπιστήμια που παρακολούθησαν.
Τρίτον, η «τύχη», η κοινωνική προέλευση, οι οικογενειακοί πόροι και οι εξωτερικές συνθήκες (αγορές, ρυθμιστικό πλαίσιο, τεχνολογικά άλματα) διαδραματίζουν τεράστιο ρόλο στην εκδήλωση φιλοδοξίας σε εμπόρους, νεοφυείς επιχειρήσεις και επενδύσεις. Τέλος, οι κατατάξεις αυτές ενίοτε επικεντρώνονται σε αποφοίτους με ιδιαίτερα υψηλό πλούτο, παραμελώντας ευρύτερες πτυχές πρόκλησης κοινωνικής κινητικότητας ή συνέπειες ανισοτήτων.
Συμπερασματικά, αν και δεν υπάρχει κάποιο «μαγικό πανεπιστήμιο» που εγγυάται πλούτο, τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι ένα μικρό σύνολο κορυφαίων πανεπιστημίων κατέχει δυσανάλογα μεγάλο μερίδιο στην παραγωγή δισεκατομμυριούχων και εκατομμυριούχων. Το Harvard, με μεγάλη διαφορά, ακολουθούμενο από το Stanford και το University of Pennsylvania, φαίνονται να έχουν τα πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα σε όρους πλούτου αποφοίτων.
Τα πανεπιστήμια της Ασίας ανεβαίνουν και προσθέτουν νέα δυναμική σε αυτό το πεδίο, ενώ οι θεσμικοί μηχανισμοί – δίκτυα, τομείς επιχειρηματικότητας, επενδύσεις – παίζουν καθοριστικό ρόλο στο κατά πόσον ένας φοιτητής θα μπορέσει να «ανελιχθεί» στον κόσμο των πολύ πλουσίων.
