Μπορεί κάποιοι να έχουν «κοιμίσει», λόγω κυρίως των προεδρικών εκλογών, την αλλαγή του νομικού πλαισίου για τον μειωμένο ΦΠΑ κατά την αγορά ή την ανέγερση κύριας κατοικίας, ωστόσο οι Βρυξέλλες καραδοκούν. Και αυτό γιατί η διαδικασία επί παραβάσει που ξεκίνησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) στις 15 Ιούλιου του 2021 συνεχίζει να τρέχει, λόγω της παρατεταμένης κατάχρησης του κοινωνικού μέτρου στην Κύπρο.

Αρμόδια πηγή ανέφερε στον «Φ» πως μπορεί να μην υπήρξε κάποια επίσημη αντίδραση από την Κομισιόν, ωστόσο Ευρωπαίοι τεχνοκράτες που ασχολούνται με το θέμα ζητούν συχνά -πυκνά εξηγήσεις από τους αρμοδίους στην Κύπρο. Μάλιστα, μας λέχθηκε πως οι τεχνοκράτες της ΕΕ διερωτούνται πώς μπορεί εδώ και τόσους μήνες το κυπριακό Κοινοβούλιο να μην έχει ακόμη καταλήξει σε μια νομοθετική ρύθμιση, η οποία θα συνάδει με τον κοινωνικό σκοπό της ευρωπαϊκής Οδηγίας. Επίσης, μετάφεραν τη δυσφορία τους στους Κύπριους τεχνοκράτες, αναφέροντάς τους πως ανά πάσα στιγμή μπορεί να ληφθεί απόφαση από την ΕΕ και η χώρα να οδηγηθεί ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μάλιστα, σε περίπτωση καταδίκης της Κύπρου από το Δικαστήριο, πιθανό να της επιβληθεί βαρύ πρόστιμο λόγω της μη συμμόρφωσης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Χωρίς τέλος το πάρτι με το 5% ΦΠΑ

Βολεύονται όλοι

Πάντως, η καθυστέρηση που παρατηρείται στην προώθηση νέας νομοθετικής ρύθμισης οφείλεται στις αντιδράσεις των επαγγελματικών κλάδων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της οικοδομής βιομηχανίας. Πολλές φορές έχουν υποστηρίξει δημόσια πως σε περίπτωση αλλαγής της νομοθεσίας θα επηρεαστεί ο τομέας της αγοράς των ακινήτων και τα νεαρά ζευγάρια θα χάσουν το προνόμιο να αγοράζουν ακίνητα με χαμηλή φορολογία. Λόγω του φόβου της αλλαγής του νόμου και παρά την άνοδο του πληθωρισμού και την αύξηση των καυσίμων και των πρώτων υλών, τους τελευταίους μήνες καταγράφεται αύξηση στην ανέγερση νέων κατοικιών και πολυκατοικιών. Γεγονός το οποίο ενισχύει την οικονομία και τα κρατικά ταμεία, παρά την αβεβαιότητα που υπάρχει εξαιτίας της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Οι προεδρικές εκλογές ήταν και μια από τις αιτίες που έβαλαν στο συρτάρι την πρόταση της Κυβέρνησης, η οποία αναθεωρήθηκε δύο φορές. Κανένα κόμμα δεν θα ήθελε να ρισκάρει παραμονές των εκλογών να αλλάξει ένα ιδιαίτερα γενναιόδωρο πλαίσιο, καθώς είναι δεδομένο πως κάποιους θα δυσαρεστούσε και θα γύριζαν την πλάτη στον υποψήφιο που υποστηρίζουν. Ουσιαστικά, η καθυστέρηση βολεύει τόσο την Κυβέρνηση, όσο και τα κόμματα. Από τη μια η Κυβέρνηση μεταφέρει την «καυτή πατάτα» στην επόμενη Κυβέρνηση, αφήνοντας την να βγάλει αυτή τα κάστανα από τη φωτιά και από την άλλη τα κόμματα συνεχίζουν την προεκλογική τους, αφήνοντας στην άκρη ένα μεγάλο θέμα, το οποίο αποτελεί βραχνά. Η τελευταία φορά που συζητήθηκε το κυβερνητικό νομοσχέδιο στη Βουλή ήταν τον περασμένο Σεπτέμβριο, ενώ στο μεσοδιάστημα δεν υπήρξαν έντονες κυβερνητικές πιέσεις για να λάβει το Κοινοβούλιο την τελική του απόφαση.

Καλό Απρίλιο τα νεότερα

Συνεπώς, με αυτά τα δεδομένα, καλό Απρίλιο αναμένεται το Κοινοβούλιο να ασχοληθεί εκ νέου με το θέμα. Και αν. Το τελευταίο διάστημα το ζήτημα έρχεται συχνά στο προσκήνιο από τα ευρήματα της εκστρατείας που διενεργεί το Τμήμα Φορολογίας, τα οποία κατάδειξαν ως ένας στους τρεις φορολογούμενους που έχουν ελεγχθεί και έχουν επωφεληθεί το 5% ΦΠΑ, έχουν καταχραστεί του μέτρου. Δηλαδή δεν ήταν δικαιούχοι, καθώς είτε πρόκειται για ξένους επενδυτές που αγόρασαν κατοικία στο πλαίσιο του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος και στην πορεία τα ενοικιάζουν ή τα αφήνουν κενά, είτε πρόκειται για Κύπριους, οι οποίοι αγόρασαν εξοχικά, βαφτίζοντας τα κύρια κατοικία, είτε πρόκειται για διαμερίσματα τα οποία οι αγοραστές τα «έγραψαν» στα παιδιά τους και στη συνέχεια τα ενοικίαζαν.

Από την κατάχρηση της ευρωπαϊκής Οδηγίας το κράτος έχασε έσοδα εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Η Ελεγκτική Υπηρεσία έχει διαπιστώσει πως 1.298 επενδυτές είχαν αγοράσει ακίνητα αξίας €1.5 δισ., επωφελούμενοι τον μειωμένο ΦΠΑ ύψους 5% για τα πρώτα 200 τετραγωνικά του ακινήτου, με αποτέλεσμα το κράτος να απωλέσει έσοδα €204.3 εκατ. Εξάλλου, σύμφωνα με το Τμήμα Φορολογίας, μόνο το 2021 το κράτος εκτιμά πως είχε απώλεια εσόδων €203 εκατ. από τον μειωμένο ΦΠΑ, τα οποία επωφελήθηκαν 5.400 φορολογούμενοι (Κύπριοι και αλλοδαποί). Συνολικά, από το 2013-2018 υποβλήθηκαν 13 χιλ. αιτήσεις μειωμένου ΦΠΑ. Μέσω των επιτόπιων στοχευμένων ελέγχων, το Τμήμα Φορολογίας προσπαθεί να εισπράξει όσα έχασε το κράτος από τη μη ορθή χρήση του 5% ΦΠΑ για την κύρια κατοικία. Από τις αρχές Οκτωβρίου μέχρι το τέλος Νοεμβρίου το Τμήμα επέβαλε ή θα επιβάλει επιπρόσθετη φορολογία στους παρανομούντες, ύψους €16.8 εκατ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Στα €5 εκατ. οι οφειλές στο κράτος από μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ

Τι προβλέπουν τα νομοσχέδια που… κάθονται στη Βουλή

Εδώ και ενάμιση χρόνο, τα νομοσχέδια πάνε και έρχονται στη Βουλή. Το τελευταίο αναθεωρημένο νομοσχέδιο που εκκρεμεί στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών προβλέπει πως η επιβολή 5% ΦΠΑ  θα γίνεται μόνο στα πρώτα 170 τ.μ. κατοικιών, με συνολικό εμβαδόν μέχρι 220 τ.μ. και με αξία συναλλαγής μέχρι €350 χιλ. Επίσης, μειωμένο ΦΠΑ 5% θα επιβάλλεται και για τα πρώτα 90 τ.μ. διαμερισμάτων, με συνολικό εμβαδόν μέχρι 110 τ.μ. και με συνολική αξία μέχρι €200 χιλ. Προβλέπει, επίσης, ότι η νέα νομοθεσία θα ισχύσει μετά τις 30 Νοεμβρίου 2022.

Το αρχικό νομοσχέδιο, το οποίο αναθεωρήθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών, προέβλεπε την επιβολή μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 5% για κατοικίες με μέγιστο εμβαδόν 140 τ.μ. Να σημειωθεί πως το δεύτερο κείμενο του νομοσχέδιου μπήκε στην άκρη, στην προσπάθεια εξέρευσης μια ισορροπημένης φόρμουλας, η οποία από τη μια δεν θα αφήνει εκτός δικαιούχους αγοραστές στους οποίους θα εφαρμόζεται το μέτρο για κοινωνικούς σκοπούς και από την άλλη δεν θα διαταράξει περαιτέρω τον τομέα των ακινήτων. Κάτι το οποίο, όμως, δεν έγινε, με αποτέλεσμα το θέμα να παραμένει ακόμη ανοιχτό.

Από το 2016 μέχρι σήμερα, μειωμένο ΦΠΑ επιβάλλεται στα πρώτα 200 τ.μ ακινήτου, ανεξαρτήτως εμβαδού.

Οι επαγγελματικές στον τομέα των ακινήτων απαιτούν επιστροφή στο καθεστώς του 2011, με το οποίο 5% ΦΠΑ επιβαλλόταν στα 200 τ.μ ακινήτου, με συνολικό εμβαδό μέχρι 275 τ.μ., κάτι που απέρριψε η ΕΕ. Οι Βρυξέλλες θεωρούν πως ο μειωμένος φορολογικός συντελεστής της φόρμουλας του 2011 δεν μπορεί να υιοθετηθεί από την ΕΕ, γιατί δεν έχει κοινωνική στόχευση και δεν συνάδει με τη σχετική ευρωπαϊκή Οδηγία. Υπενθυμίζεται πως τον Ιανουάριο του 2021, όταν η Δημοκρατία κλήθηκε να απαντήσει στην ΕΕ για το φορολογικό καθεστώς που εφαρμόζεται στην χώρα, δεν παρείχε σωστή πληροφόρηση. Συγκεκριμένα, κάποιοι την ενημέρωσαν πως ουσιαστικά εφαρμοζόταν η νομοθεσία του 2011 και όχι αυτή του 2016, που ήταν ακόμα χαλαρότερη.