Σ. Κασιανίδης: Η ΔΕΦΑ άλλαξε τους όρους του παιγνιδιού

Ο δρ Συμεών Κασιανίδης συμπλήρωσε τον περασμένο μήνα δύο χρόνια στη θέση του προέδρου του δ.σ. της Δημόσιας Εταιρείας Φυσικού Αερίου (ΔΕΦΑ) και αυτή ήταν η ευκαιρία για μια συνέντευξη στον «Φ», στην οποία ανοίγει τα χαρτιά του και εξηγεί όχι μόνο όλα όσα αφορούν στη ΔΕΦΑ, αλλά και κυρίως όλα όσα αφορούν στην άφιξη φυσικού αερίου στην Κύπρο.

Να σημειωθεί ότι ο δρ Κασιανίδης συμμετέχει από διάφορες σημαντικές θέσεις στο Ινστιτούτο Κύπρου, στο CIIM, ενώ είναι και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Κύπρου του Παγκοσμίου Συμβουλίου Πετρελαίου. Είναι απόφοιτος του Ινστιτούτου Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης, όπως και του Imperial College του Λονδίνου.

-Ποιος είναι ο ρόλος της ΔΕΦΑ σήμερα; Το μόνο που ακούμε είναι ότι ασχολείται –από της ίδρυσής της– με την έλευση φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή, μέσα από μια σειρά διαγωνισμούς που κατέληγαν σε αδιέξοδο ή αποτυχία και έναν τελευταίο διαγωνισμό που ξεκίνησε. 

-Η αποστολή της ΔΕΦΑ είναι η ανάπτυξη της αγοράς φυσικού αερίου στην Κύπρο, με το πρώτο στάδιο να είναι η έλευση του φυσικού αερίου για χρήση ως καυσίμου για την ηλεκτροπαραγωγή. Είναι αλήθεια ότι έγινε μια σειρά από διαγωνισμούς οι οποίοι είτε κατέληξαν σε αδιέξοδο είτε σε αποτυχία. Έχοντας μελετήσει τους διάφορους παράγοντες που οδήγησαν στα προηγούμενα αρνητικά αποτελέσματα, πιστεύουμε ότι έχουμε καλύψει τα πλείστα θέματα με την τελευταία προκήρυξη. Πέραν της άποψης ότι η Κύπρος θα μπορούσε άμεσα να εκμεταλλευτεί «το δικό μας» φυσικό αέριο -άρα δεν δικαιολογούνταν αχρείαστες επενδύσεις και δεσμεύσεις- υπήρχαν και άλλοι παράγοντες που επιβάρυναν τα οικονομικά δεδομένα του έργου. Παραδείγματος χάριν, επιβαρυντικοί παράγοντες κατά το πρόσφατο παρελθόν (2016) για τα οικονομικά του έργου αποτελούσαν τα ακόλουθα:

• Μικρή χρονική διάρκεια του έργου (≈5 χρόνια) που συνεπαγόταν σημαντικά μικρότερη χρονική διάρκεια για απόσβεση της επένδυσης στις υποδομές.
• Χαμηλές ποσότητες ζήτησης λόγω του μικρού μεγέθους αγοράς, αλλά και λόγω των συνεπειών της οικονομικής κρίσης και της χαμηλότερης ζήτησης σε ηλεκτρισμό.
• Ανάγκη για μεγάλη ευελιξία στις ποσότητες φυσικού αερίου, για να μπορούσε να δεσμευτεί η ΑΗΚ.

Σε σχέση με το 2016 έχουμε τα ακόλουθα δεδομένα που οδηγούν στην εκτίμηση ότι τα οικονομικά του έργου θα είναι βελτιωμένα: Μεγαλύτερη χρονική διάρκεια για το έργο και απόσβεση των υποδομών σε μακροχρόνια βάση (20-25 χρόνια). Χορηγία από ΕΕ 40% μέχρι €101εκατ. μέσω του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» (Connecting Europe Facility – CEF). Αύξηση της ζήτησης ηλεκτρισμού λόγω βελτίωσης της οικονομίας με συνεπαγόμενη μείωση στο κόστος χρήσης των υποδομών ανά μονάδα ενέργειας (μείωση ταρίφας). Διαφορετική εμπορική δομή του έργου που ικανοποιεί τις απαιτήσεις σε ευελιξία της ΑΗΚ (βασικές ποσότητες με συμβόλαιο και συμπληρωματικές από την αγορά (spot). Αυτό έχει θετική επίπτωση στην τιμή του ΥΦΑ (LNG) από συμβόλαιο καθώς μειώνει το ρίσκο του προμηθευτή.

-Έχει κάποιο άλλο ρόλο η Δημόσια Εταιρεία Φυσικού Αερίου;

-Πέραν της έλευσης του ΦΑ για ηλεκτροπαραγωγή, η ΔΕΦΑ είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη όλης της εγχώριας αγοράς φυσικού αερίου. Για τον σκοπό αυτό έχουν ήδη εκπονηθεί μελέτες (π.χ. για ανάπτυξη εσωτερικού δικτύου αγωγών ΦΑ για σύνδεση με όλες τις πιθανές καταναλώσεις στην Κύπρο κ.ά.). Επιπρόσθετα η ΔΕΦΑ μετέχει ως εταίρος στο ευρωπαϊκό έργο «CYnergy», στο οποίο μετέχουν παράλληλα τα υπουργεία Ενέργειας και Μεταφορών και άλλοι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς από Κύπρο και Ελλάδα. Το πρόγραμμα έχει λάβει και αυτό χρηματοδότηση μέσω του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» ύψους 60% από το σύνολο €7,5εκατ. (εκ των οποίων τα €2,5εκατ. αφορούν εργασίες της ΔΕΦΑ). Το έργο «CYnergy» αποσκοπεί στην ολιστική μελέτη και ανάλυση των αναγκών για την ανάπτυξη της αγοράς φυσικού αερίου και διείσδυση της χρήσης του στους τομείς Ενέργειας, Βιομηχανίας, Ναυτιλίας και Μεταφορών. Πέραν της εξέτασης των αναγκών, θα επικεντρωθεί και στην ετοιμασία προτάσεων για νομοθετική και ρυθμιστική κάλυψη των διάφορων τομέων αλλά και με οδικό χάρτη υλοποίησης.

Πιστεύουμε ότι η ΔΕΦΑ μέσα από τα έργα και τη στρατηγική της συμβάλλει θετικά στη μετεξέλιξη της κυπριακής οικονομίας. Ως τελευταίο παράδειγμα αρκεί μόνο να αναφέρω ότι με την έλευση του ΦΑ γίνεται πραγματικότητα η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτροπαραγωγής και της δημιουργίας μιας ανταγωνιστικής αγοράς που θα ωφελήσει τον όποιο καταναλωτή (ιδιώτη, επιχειρήσεις, βιομηχανία κ.λπ.).

-Τι προσωπικό εργάζεται στη ΔΕΦΑ; Είναι επαρκές για τις υποχρεώσεις της εταιρείας;

-Αυτή τη στιγμή στη ΔΕΦΑ υπάρχουν 4 μόνιμοι υπάλληλοι, ενώ γίνεται και χρήση εξειδικευμένων συμβούλων από το εξωτερικό για τεχνικά, οικονομικά, νομικά και εμπορικά θέματα. Επίσης τα 9 μέλη του διοικητικού συμβουλίου συμβάλλουν ουσιαστικά στην ολοκλήρωση των υποχρεώσεων της εταιρείας. Εντός του 2019 αναμένεται να προχωρήσει η ΔΕΦΑ στην πρόσληψη ακόμα 7 μόνιμων υπαλλήλων σε διάφορες θέσεις. Η συνεχής πρόοδος και ανάπτυξη των εργασιών δημιουργούν περαιτέρω ανάγκες για τα επόμενα χρόνια. Μέσω συνεννόησης με τους αρμόδιους φορείς θα υλοποιήσουμε το πλάνο που έχουμε για ανάπτυξη και στελέχωση της εταιρείας.

Σε ισχύ η χορηγία Ε.Ε. των €10 εκατ. για δίκτυο εντός Κύπρου

-Υπήρχε προ δεκαετίας ένας σχεδιασμός για δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου από το Βασιλικό μέχρι τη Δεκέλεια. Μάλιστα είχε εξασφαλιστεί και χρηματοδότηση από την Ε.Ε., έγιναν και παρουσιάστηκαν τα σχέδια όδευσης κ.τ.λ. Ισχύει ακόμα εκείνος ο σχεδιασμός ή έχει αλλάξει;

-Ο σχεδιασμός του δικτύου αγωγών φυσικού αερίου έχει επικαιροποιηθεί κατά το 2016-2017. Η ανάπτυξη του δικτύου αναμένεται να ξεκινήσει μετά από την ποσοτική, χρονική και χωρική κατανομή ποσοτήτων φυσικού αερίου, που θα λάβει μέρος κατά τη διαδικασία Open Season, όπου θα κληθούν οι ενδιαφερόμενοι για αγορά σημαντικών ποσοτήτων ΦΑ να υποβάλουν τα δεδομένα και τις ανάγκες τους. 

Είναι σημαντικό να αναφερθεί η επιτυχία της Κύπρου για εξασφάλιση και για αυτό το έργο συγχρηματοδότησης από ευρωπαϊκά κονδύλια (μέσω του προγράμματος «European Energy Programme for Recovery – EEPR»), ύψους €10εκατ. Η χορηγία τηρείται εν αναμονή υλοποίησης του έργου.

-Οι παρούσες ή και μελλοντικές ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου εντός της Κυπριακής ΑΟΖ επηρεάζουν ή μπορούν να επηρεάσουν μελλοντικά τους σχεδιασμούς και τα έργα στα οποία προχωρά η ΔΕΦΑ;

-Το έργο της ΔΕΦΑ για έλευση υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) αυτή τη φορά έχει μπει σε διαφορετική βάση. Το έργο αφορά στη μόνιμη ύπαρξη πλωτής μονάδας αποθήκευσης και επαναεριοποίησης ΥΦΑ (Floating Storage & Regasification Unit – FSRU) στο Βασιλικό, όπου αρχικά θα αποτελεί τη μοναδική πηγή φυσικού αερίου για την εγχώρια αγορά. Με την ανάπτυξη γηγενών κοιτασμάτων ή άλλων στην περιοχή μας και την έλευση φυσικού αερίου με αγωγό, το FSRU θα αποτελεί εναλλακτική ή/και συμπληρωματική πηγή για ασφάλεια εφοδιασμού. Είναι κάτι που συναντούμε σε αρκετές χώρες, οι οποίες επιλέγουν να διατηρούν υποδομές FSRU παρά το γεγονός ότι έχουν και προμήθεια μέσω αγωγού. 

Ανεξάρτητα από τις παρούσες ή και μελλοντικές ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, η έλευση του φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή μέσω της πλωτής μονάδας θα προσφέρει την απαιτούμενη ασφάλεια εφοδιασμού για την αγορά ηλεκτρισμού στην Κυπριακή Δημοκρατία. Επιπλέον αφαιρεί την πίεση για έλευση φθηνότερου και καθαρότερου καυσίμου από το χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης των γηγενών κοιτασμάτων. 

Σύντομα μπαίνει και η ΑΗΚ στις υποδομές φυσικού αερίου

– Η ΔΕΦΑ απέκτησε και «αδελφή» ή «θυγατρική» ή «παράλληλη» δημόσια εταιρεία που θα ασχολείται με τις υποδομές φυσικού αερίου. Μπορείτε να μας εξηγήσετε ποιες είναι οι επιχειρήσεις στις οποίες εμπλέκεται ή θα εμπλακεί;

-Όπως έχει αναφερθεί και πιο πάνω, η ΕΤΥΦΑ έχει ιδρυθεί το 2018 σαν όχημα ειδικού σκοπού για την κατασκευή και λειτουργία των υποδομών εισαγωγής ΥΦΑ στο Βασιλικό. Αυτή τη στιγμή αποτελεί 100% θυγατρική της ΔΕΦΑ, αλλά σύντομα η ΑΗΚ θα μετέχει στο μετοχικό σχήμα. Ο σκοπός ύπαρξης και λειτουργίας της ΕΤΥΦΑ αφορά μόνο στις υποδομές ΥΦΑ και η εμπορική δομή της Αγοράς ΦΑ έχει επιλεχθεί και σχεδιαστεί προσεκτικά (και σε συνεργασία με τους αρμόδιους Ευρωπαϊκούς και τοπικούς φορείς), αποφεύγοντας πιθανά προβλήματα με στρεβλώσεις της λειτουργίας μέσω εμπλοκής της Αγοράς ηλεκτρισμού στη λειτουργία των υπόλοιπων μερών της Αγοράς ΦΑ.

– Στο παρελθόν υπήρξαν πολλές αμφισβητήσεις –και αντιδράσεις κατά διαστήματα από την ΑΗΚ και όχι μόνο – ότι η λύση της εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου θα είναι ακριβή λύση και ότι αντί να έχουμε πιο φθηνό ηλεκτρισμό, μπορεί να έχουμε ακόμα και πιο ακριβό απ’ ό,τι η ηλεκτροπαραγωγή με ντίζελ και μαζούτ. Με τη λύση που προωθάτε τώρα, εκλείπουν τέτοια ενδεχόμενα; 

Εξηγήσαμε τις σημαντικές διαφοροποιήσεις για την παρούσα διαδικασία και τα θετικά που εισάγονται στη δομή του Έργου. Αναφορικά με την ΑΗΚ, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναφερθεί ότι είναι παραστάτης και επικείμενα εταίρος της ΔΕΦΑ στο μεγαλεπήβολο έργο της εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου και αλλαγής του ενεργειακού μίγματος της Κύπρου. Με βάση τις ισχύουσες αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου η ΑΗΚ έχει το δικαίωμα αγοράς του 30% των μετοχών της εταιρείας ειδικού σκοπού που έχει ιδρύσει η ΔΕΦΑ, της Εταιρεία Υποδομών Φυσικού Αερίου (ΕΤΥΦΑ). Μπορούμε να επιβεβαιώσουμε ότι οι διαδικασίες προχωρούν και αναμένεται σύντομα η ΑΗΚ να γίνει και επισήμως εταίρος της ΔΕΦΑ στο Έργο.

ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

-Πώς έχουν τα χρονοδιαγράμματα για υλοποίηση της άφιξης φυσικού αερίου; Θα προλάβουμε το κρίσιμο – λόγω του ψηλού κόστους ρύπων που έρχεται – όριο του 2020;

-Η υλοποίηση τέτοιων μεγάλων έργων πάντοτε έχει μεγάλη χρονική πίεση. Σε σχέση με τους ρύπους και τα όρια που εφαρμόζονται από το 2020 με την έναρξη ισχύος της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τις Βιομηχανικές Εκπομπές, έχουμε ενημερωθεί ότι η ΑΗΚ προχωρεί σε εγκατάσταση σχετικών αντιρρυπαντικών μονάδων που θα επιτρέπουν τη λειτουργία και με υγρά καύσιμα.

Η εγκατάσταση των αντιρρυπαντικών μονάδων δίδει μια σχετική χρονική ευελιξία για την έλευση του φυσικού αερίου, αλλά δεν μπορεί να θεωρηθεί ως βιώσιμη περιβαλλοντικά λύση, γιατί η έλευση του φυσικού αερίου έχει επιπρόσθετα περιβαλλοντικά οφέλη όπου δεν καλύπτονται με τις συγκεκριμένες μονάδες. 

Η έλευση και χρήση του φυσικού αερίου στην αγορά της Κύπρου σε όλους τους πιθανούς τομείς αναμένεται να αλλάξει ριζικά το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα, αλλά και να επιφέρει σημαντικές θετικές οικονομικές επιπτώσεις.

Ικανοποιητικό και ποιοτικά το ενδιαφέρον για υποδομές υγροποιημένου ΦΑ

-Ποιο είναι το σκεπτικό αλλαγής στο μοντέλο άφιξης και εισαγωγής φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή; Οι προηγούμενοι διαγωνισμοί, που κατέληξαν άκαρποι, προέβλεπαν χερσαία μονάδα και φυσικό αέριο από ένα προμηθευτή για ένα διάστημα μερικών ετών. Τώρα πώς ακριβώς σχεδιάζεται η εξασφάλιση υγροποιημένου φυσικού αερίου; Γιατί γίνονται διαφορετικοί διαγωνισμοί;

-Μετά από μελέτη των σημερινών συνθήκων της αγοράς, καθώς και ανάλυση των λόγων που οδήγησαν στην αποτυχία των προηγούμενων διαγωνισμών, η ΔΕΦΑ κατέληξε στην παρούσα δομή μετά από σχετική μελέτη που έκανε με εξειδικευμένους συμβούλους, κατόπιν εντολής του μετόχου της (υπουργείου Ενέργειας). Ήταν ουσιαστικό να αποσυνδέσουμε την προμήθεια από τη δημιουργία υποδομών για να επιτευχθεί μεγαλύτερη ευελιξία, να αυξηθεί το ενδιαφέρον της αγοράς, καθώς επίσης η ΔΕΦΑ να επωφεληθεί από ένα πιο ανταγωνιστικό πλαίσιο. Η διαφορετική εμπορική δομή του έργου ικανοποιεί της απαιτήσεις σε ευελιξία της αγοράς ηλεκτρισμού (βασικές ποσότητες με συμβόλαιο και συμπληρωματικές από spot). Επίσης επιτρέπει μικρότερης χρονικής διάρκειας συμβόλαιο για τις βασικές ποσότητες (3-5 χρόνια). Αυτοί οι παράγοντες θα έχουν θετική επίπτωση στην τιμή του ΥΦΑ από συμβόλαιο, καθώς μειώνει το ρίσκο του προμηθευτή και αποσυνδέει το ρίσκο της χρηματοδότησης των υποδομών από το συμβόλαιο της προμήθειας του φυσικού αερίου. Επίσης επιτρέπει στην Κυπριακή Δημοκρατία να έχει την ευχέρεια εκμετάλλευσης «του δικού μας φυσικού αερίου» στα αναμενόμενα χρονικά πλαίσια.

Για να θυμηθούμε, οι προηγούμενοι διαγωνισμοί (πλην του πρώτου το 2010, που αφορούσε μακροχρόνια προμήθεια 20 ετών) αφορούσαν ενδιάμεσες λύσεις και είχαν ευελιξία στην τεχνολογία εισαγωγής φυσικού αερίου, αφήνοντας την αγορά να καταδείξει τη βέλτιστη λύση. Οι προδιαγραφές περιλάμβαναν τις χρονικές/ποσοτικές/ποιοτικές απαιτήσεις μας σε φυσικό αέριο και η υποχρέωση προμήθειας με φυσικό αέριο και ανάπτυξης και λειτουργίας όλων των απαραίτητων υποδομών ήταν του προμηθευτή.

Οι περισσότεροι προμηθευτές βάσιζαν τις προτάσεις τους σε πλωτές μονάδες αποθήκευσης και επαναεριοποίησης ΥΦΑ. Το γεγονός όμως ότι η τιμή προμήθειας φυσικού αερίου συμπεριλάμβανε το κόστος και την απόσβεση των υποδομών σε μικρό χρονικό ορίζοντα επιβάρυνε αρνητικά τα οικονομικά των λύσεων. Αυτό πλέον δεν αποτελεί πρόβλημα για το έργο.

-Αντιλαμβανόμαστε ότι υπήρξαν έντονες παραστάσεις από ενδιαφερόμενους ως προς τους όρους του προβλεπόμενου συμβολαίου σε σχέση με τις ευθύνες στα διάφορα στάδια υλοποίησης του έργου, σε σχέση με υπεργολάβους, άλλους παράγοντες κ.τ.λ. Βρέθηκε χρυσή τομή;

-Με βάση τις ισχύουσες οδηγίες, νομοθεσία και κανονισμούς για τις δημόσιες συμβάσεις και επειδή η διαδικασία βρίσκεται εν εξελίξει δεν μπορούμε να απαντήσουμε ερωτήσεις που αφορούν στο περιεχόμενο της διαδικασίας και των σχετικών με αυτή διεργασιών. 

-Υπάρχει ικανοποιητικό ενδιαφέρον ως προς τον αριθμό και την ποιότητα των ενδιαφερομένων για να διεκδικήσουν το έργο;

Υπάρχει ικανοποιητικό ενδιαφέρον τόσο αριθμητικά, όσο και ποιοτικά, με βάση τις εταιρείες που αγόρασαν τα έγγραφα και συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία.

-Παρατηρούμε ότι υπήρξαν παρατάσεις στον διαγωνισμό που προκήρυξε η ΔΕΦΑ. Πού οφείλονται;

-Όπως αντιλαμβάνεστε πρόκειται για ένα μεγάλο και εξαιρετικά πολύπλοκο διαγωνισμό για τον οποίο έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον πάρα πολλές εταιρείες από όλο τον κόσμο. Υπήρξε μια σειρά από θεσμοθετημένες διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη κατά τις οποίες λήφθηκαν σχόλια από όλους τους ενδιαφερόμενους. Είναι σύνηθες λόγω της πολυπλοκότητας αυτών των διαγωνισμών να λαμβάνονται αρκετά αιτήματα για διευκρινήσεις ή σχόλια επί των εγγράφων της προσφοράς. Επίσης μπορούμε να πούμε ότι λόγω της πολυπλοκότητας το αίτημα για παράταση στην υποβολή των προσφορών είχε εκφραστεί από όλες τις εταιρείες που επέδειξαν ενδιαφέρον. 

Επιπλέον, το Υπουργικό Συμβούλιο έχει θεσπίσει ειδική Επιτροπή Παρακολούθησης Έργου με συμμετοχή πολλών αρμόδιων φορέων της Δημοκρατίας, όπου υπάρχει συνεχής διαβούλευση και συντονισμός, αναπόφευκτα μεγαλώνοντας σε χρόνο τις διαδικασίες. Η Επιτροπή έχει σημαντικό ρόλο, καθώς υπάρχει καθοδήγηση και συντονισμός για όλα τα σημαντικά θέματα, αποφεύγοντας ενδεχόμενα προβλήματα.