Αντίστροφη μέτρηση για πολιτική επιβίωση – Ένα χρόνο πριν τις Βουλευτικές Μαΐου 2026

Ο προεκλογικός ποτέ δεν σταματά στην Κύπρο, ακόμα και η (αποτυχημένη) σύνδεση διαφορετικής μορφής εκλογικών αναμετρήσεων προσέφερε κάποιο διάλειμμα από του εργάζονται με γνώμονα τις επόμενες εκλογές. Η κάθε κίνηση ή τοποθέτηση, ο τρόπος που μία εκάστη πολιτική δύναμη συμπεριφέρεται αφήνει να φανεί μια προεκλογική σκοπιμότητα.

Οι επόμενες βουλευτικές εκλογές οι οποίες θα διεξαχθούν στις 24 Μαΐου 2026, σ’ ένα ακριβώς χρόνο από σήμερα, εμπεριέχουν το στοιχείο της παραδοξότητας: Ενώ από τη μια είναι εμφανές ότι για κάποιους το ενδιαφέρον πάει πιο πέρα στον Φεβράρη του ’28, και θεωρούν το ’26 ως ένα ενδιάμεσο σταθμό, οι Βουλευτικές του ερχόμενου χρόνου είναι πολύ πιο καθοριστικές απ’ ότι φαίνονται. Δεν είναι απλά ένα σχήμα λόγου το ότι οι Βουλευτικές του ’26 είναι καθοριστικής σημασίας.

Το πρωί της 25ης Μαΐου του 2026, η Κύπρος ενδεχομένως να ξυπνήσει σ’ ένα εντελώς διαφορετικό κομματικό τοπίο απ’ αυτό που γνώριζε για χρόνια και το οποίο εν πολλοίς θεωρούσε ως δεδομένο και χωρίς να κινδυνεύει. Αυτά όμως που ήξεραν μέχρι σήμερα φαίνεται ότι πλέον δεν υπάρχουν και ούτε, από την άλλη, υπάρχει οτιδήποτε στον κυπριακό πολιτικό ορίζοντα που να δείχνει πως θα υπάρξει αντιστροφή των δεδομένων.

Γηράσκουν χωρίς διδαχή

Ο Σόλωνας μπορεί να πίστευε πως όσο ο άνθρωπος μεγαλώνει διδάσκεται και γίνεται πιο σοφός, αλλά όταν το είπε δεν γνώριζε την κυπριακή πολιτική και κυρίως δεν είχε υπόψη του τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της Κύπρου. Η άνεση της πρωτοκαθεδρίας, η επανάπαυση υψηλών ποσοστών οδήγησε με την πάροδο του χρόνου σ’ ένα εφησυχασμό που επιδρά αρνητικά και συρρικνώνει το εκτόπισμά τους μέσα στο κυπριακό εκλογικό σώμα και κατ’ επέκταση μέσα στην κοινωνία.

Έτοιμη από καιρό η δήλωση

Ο Δημοκρατικός Συναγερμός κατάφερε να επιβιώσει δύσκολων καταστάσεων στις οποίες περιήλθε στο παρελθόν προ 20ετίας και να ανέβει και να διατηρηθεί στην πρώτη θέση του εκλογικού σώματος. Εδώ και δύο χρόνια αναλώνεται στο να φορτώνει τα όποια εσωκομματικά προβλήματα στην εκλογική ήττα του 2023, όπου ο τέως αρχηγός του κόμματος έχασε από τον πρώτο γύρο των εκλογών. Η νέα ηγεσία του κόμματος ενώ ξεκίνησε με εμφανή στόχο προσπεράσει τα όσα είχαν συμβεί και να γυρίσει σελίδα, εν τέλει κατέληξε στο να προσπαθεί καθημερινά να φορτώσει όλα ανεξαιρέτως τα προβλήματα στο Νίκο Χριστοδουλίδη και στην κυβέρνησή του.

Ακόμα και οι εμφανείς και κοινά αποδεκτές διαρροές που έχει το κόμμα προς άλλους πολιτικούς χώρους, στην Πινδάρου το φορτώνουν στην κυβέρνηση Χριστοδουλίδη. Βλέπουν και μιλούν για ύπουλα και ύποπτα σχέδια κατά του Συναγερμού. Δείχνουν δηλαδή ότι έχουν ήδη από τώρα έτοιμη την δήλωση της 24/5/2026!

Υπάρχει διάχυτη η εντύπωση ότι πρώτο μέλημα της σημερινής Συναγερμικής ηγεσίας είναι η πρωτιά στις εκλογές. Άλλη όμως ήταν η σημασία της πρωτιάς όταν το κόμμα βρισκόταν πάνω από 33% και άλλο να κινδυνεύει να πέσει ακόμα και πιο κάτω από 26%. Λίγη σημασία θα έχει και η σανίδα σωτηρίας θα είναι πολύ μικρή εάν το κόμμα πάει κάτω από το 25% ασχέτως του πόση απόσταση μπορεί να έχει από τον δεύτερο.

Η τακτική του να κινείται ενίοτε μεταξύ εθνικοφρόνων σωματείων και woke ατζέντας, προσεγγίσεις στο Κυπριακό που εγείρουν ερωτήματα ως προς τις προθέσεις και φωτογραφήσεις στο μνημόσυνο του Γρίβα δείχνουν πως κάπου το κόμμα της παραδοσιακής δεξιάς έχει χάσει τον μπούσουλα. Κι αυτό δεν είναι σίγουρο εάν μπορεί να διορθωθεί σε διάστημα 365 ημερών, όταν ήδη στους Συναγερμικούς πέρασε η εντύπωση πως αυτό που ενδιαφέρει την πρόεδρο του κόμματος ενδιαφέρεται και εργάζεται αποκλειστικά με γνώμονα το ’28 (δηλαδή έχει προσωπική ατομική ατζέντα).

Από κόμμα εξουσίας αριστερό κίνημα

Το ΑΚΕΛ κατάφερε από ένα κόμμα της παραδοσιακής αριστεράς να μετατραπεί σε κόμμα εξουσίας και έκτοτε έχασε τον μπούσουλα. Εκεί που ανατράπηκε η θεώρηση περί «συνταγματικής πρόνοιας» μη κατάληψης της εξουσίας, και άνοιξε η όρεξη των οπαδών του που θέλουν το κόμμα τους να είναι το ίδιο κυβέρνηση, καταβάλλεται μια συστηματική προσπάθεια προκειμένου να γίνει ξανά ένα αριστερό κίνημα.

Το εκλογικό του εκτόπισμα συρρικνώνεται συνεχώς, κι αυτό είναι που δείχνει η μεγάλη εικόνα. Επιτυχίες όπως αυτή των τοπικών και δημοτικών εκλογών λίγη σημασία έχει και δύσκολα ανατρέπουν την πραγματικότητα. Είναι ξεκάθαρο πλέον πως στην Εζεκία Παπαϊωάννου δεν έχουν ατζέντα εξουσίας, αλλά μια πολύ συγκεκριμένη ατζέντα αριστερού κινήματος: Διαμαρτυρίες, φωνές, συγκεντρώσεις, πορείες.

Η προσέγγιση αυτή μιας ομάδας στο σκληρό κομματικό πυρήνα του κόμματος που τα προηγούμενα χρόνια κατάφερε, ιδιαίτερα μετά τις ευρωεκλογές, να κυριαρχήσει και να καθορίζει την πορεία πλεύσης του ΑΚΕΛ. Κάποιοι έπεισαν και κάποιοι πίστεψαν ότι η απώλεια έδρας στις ευρωεκλογές ήταν συνεπακόλουθο της απουσίας ταξικού αγώνα. Και επικράτησε αυτή τη προσέγγιση.

Αυτός ο ταξικός αγώνας πόσο όμως ωφελεί ένα κόμμα που λειτουργεί καθημερινά ως κόμμα αξιωματικής αντιπολίτευσης εναντίον μιας κυβέρνησης η οποία δεν θα κριθεί στις Βουλευτικές εκλογές του ’26; Γιατί η λογική ύπαρξης αξιωματικής αντιπολίτευσης συνεπάγεται και με την ύπαρξη πρόταση εξουσίας, αλλά ταξικός αγώνας και εξουσία δεν μπορούν να συνυπάρξουν. Κάτι που διαφαίνεται με τις συνεχείς μειώσεις του εκλογικού εκτοπίσματος. Ακόμα και η δήθεν στήριξη από ευρύτερες ομάδες της κοινωνίας μέσω κοινωνικών συμμαχιών δεν μπόρεσε μέχρι στιγμής να αλλάξει τα δεδομένα, καθώς δεν αποδεικνύεται ως κοινωνικό ρεύμα, αφού πρόκειται, στην πλειοψηφία τους, για υφιστάμενους ψηφοφόρους.

Κλίνατε… πιο δεξιά

Όσοι ακόμα και σήμερα εκτιμούν ότι το ΕΛΑΜ παραμένει ένα ακροδεξιό περιθωριακό κόμμα μικρής εμβέλειας, μάλλον δυσκολεύονται ή αρνούνται να αντιληφθούν την σημερινή πολιτική πραγματικότητα. Περισσότερο το αναφέρουν ως άλλοθι ή ως δικαιολογία προς το δικό τους ακροατήριο. Οι διάφοροι χαρακτηρισμοί που λέγονται και γράφονται ως προς το ΕΛΑΜ δεν είναι σίγουρο ότι έχουν τον αντίκτυπο που κάποιοι πιστεύουν μέσα στις ευρύτερες μάζες της κοινωνίας.

Τα ανοίγματα που έκανε το ΕΛΑΜ, που κάποιοι τα χαρακτήρισαν ως κανονικοποίηση την οποία και αναθεματίζουν, φαίνεται πως ενισχύουν το εκλογικό του εκτόπισμα. Μια ψυχρή ανάλυση των δεδομένων δείχνει πως αυτή τη στιγμή το μόνο κόμμα που ξέρει πραγματικά τι κάνει και που πάει είναι το ακροδεξιό ΕΛΑΜ. Γιατί είναι το μόνο που καταφέρνει να κερδίζει μέσα στο εκλογικό σώμα, σε αντίθεση με τα άλλα υφιστάμενα κόμματα που όλο και περισσότερο συρρικνώνονται.

Τα λάθη τακτικής ή προσέγγισης των άλλων κομμάτων λειτουργούν ενισχυτικά προς το ΕΛΑΜ. Όπως για παράδειγμα η προσπάθεια της ηγεσίας του ΔΗΣΥ να περάσει τη θέση ότι υφίσταται μια σχέση μεταξύ Χριστοδουλίδη και ΕΛΑΜ. Προσπάθεια που ουσιαστικά σπρώχνει αντί να απομακρύνει ψηφοφόρους του ΔΗΣΥ προς εκείνη την κατεύθυνση.

Από την άλλη, η άρνηση του ΑΚΕΛ, αλλά και κομμάτων του κέντρου, να αποδεχθούν την ύπαρξη προβλημάτων ένεκα του μεταναστευτικού, την ώρα που η κυπριακή κοινωνία αντιδρά, πάλι είναι παράγοντας υποβοηθητικός για το κόμμα της κυπριακής ακροδεξιάς. Μπορεί το ΕΛΑΜ να μην είναι σε θέση να δώσει κάτι περισσότερο από συνθήματα, μπορεί αυτά που υποστηρίζει να μην είναι εφαρμόσιμα, αλλά εν τέλει η κοινωνία αυτό που αντιλαμβάνεται είναι εκείνο το κόμμα που θεωρεί ότι βρίσκεται πολύ πιο κοντά της.

Στο Κυπριακό για παράδειγμα, κανείς δεν πιστεύει ότι στέκονται στην πραγματικότητα όλα αυτά που υποστηρίζει το ΕΛΑΜ, ασχέτως εάν υπάρχουν πολλοί που έχουν τις ίδιες θέσεις. Πλην όμως το συγκεκριμένο κόμμα δεν κρίνεται για τις θέσεις ή απόψεις του στο Κυπριακό αλλά για τα ζητήματα που αφορούν την κυπριακή κοινωνία, όπως για παράδειγμα το μεταναστευτικό. Κατάφεραν να πείσουν ότι είναι οι μόνοι που αντιλαμβάνονται την κυπριακή κοινωνία σ’ αυτό το θέμα.

Καλώς ή κακώς, είτε αρέσει σε κάποιους είτε όχι, αυτή τη στιγμή σε μια σειρά ζητημάτων εσωτερικής πολιτικής το ΕΛΑΜ δείχνει να είναι πιο κοντά στην κοινωνία, και οι πολίτες έχουν την άποψη ότι το ΕΛΑΜ είναι πιο κοντά τους απ’ ότι οι άλλοι. Γι’ αυτό και σ’ ό,τι αφορά το ’26 εκείνο που απασχολεί και συζητιέται δεν είναι εάν το ΕΛΑΜ θα είναι τρίτο κόμμα, αλλά πόσο κοντά θα είναι στο πρώτο.

Οι γνωστοί και οι άγνωστοι ενός ενδιάμεσου χώρου

Ο λεγόμενος ενδιάμεσος χώρος επεδίωξε για μερικές δεκαετίες να αποτελέσει ένα τρίτο πόλο ανάμεσα στις δύο παραδοσιακές δυνάμεις του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ. Εγχείρημα το οποίο ήταν καταδικασμένο σε αποτυχία από την ώρα που καμιά από τις συνιστώσες την προσπάθεια δεν ήταν έτοιμη να εκχωρήσει «κυριαρχικά δικαιώματα».

Εάν για τους υπόλοιπους οι Βουλευτικές του ’26 είναι σημαντικές, για τα 3-4 υφιστάμενα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου, τα πράγματα είναι πολύ πιο σοβαρά και είναι θέμα επιβίωσής τους. Στην κάλπη θα παίξουν το μέλλον τους κορώνα-γράμματα.

Το ΔΗΚΟ βλέπει τη δύναμή του να συρρικνώνεται όλο και περισσότερο και τη θέσου στην τριάδα να την παίρνει οριστικά το ΕΛΑΜ. Παρά το γεγονός ότι βρέθηκε στην εξέδρα των νικητών το βράδυ των προεδρικών του ’23 εντούτοις ουδέποτε έπεισε ή έδειξε ότι είναι κόμμα εξουσίας. Αντίθετα πολλές φορές λειτουργεί με αντιπολιτευτική ατζέντα.

Για την ΕΔΕΚ το ερώτημα δεν είναι εάν βρίσκεται σε κατήφορο αλλά που θα σταματήσει. Η νέα εσωκομματική αναταραχή σίγουρα θα επηρεάσει το εκλογικό της εκτόπισμα στις επόμενες εκλογές. Η επόμενη ημέρα ενδεχομένως να αποδειχθεί πολύ πιο δύσκολη από την προηγούμενη καθώς δεν διαφαίνεται ότι μπορεί να αλλάξει κάτι ουσιαστικά έως τότε.

Η ΔΗΠΑ μπορεί να θεωρείται από πολλούς ξεγραμμένη πλην όμως ότι δείχνει να έχει ακόμα το τσαγανό για να επιβιώσει κάτω από αντίξοες συνθήκες. Έχει ένα δικό της πιστό κομμάτι του εκλογικού σώματος το οποίο δεν διαφαίνεται ότι θα κινηθεί προς άλλες κατευθύνσεις. Ερωτηματικό το εάν τελικά ο Μάριος Καρογιάν κάνει πράξη αυτό που είπε στα στελέχη του για να μην είναι ο ίδιος υποψήφιος και πιο αντίκτυπο θα έχει ανάμεσα στους ψηφοφόρους.

Οι Οικολόγοι παρέδωσαν από καιρό την τύχη τους σε άλλους και απώλεσαν ταυτόχρονα την ταυτότητα ενός αντισυστημικού κινήματος. Το εάν θα υπάρξει ή όχι επόμενη ημέρα είναι ένα από τα ερωτηματικά αυτών των εκλογών.

Το ΒΟΛΤ εμφανίστηκε στο πολιτικό σκηνικό πριν τις ευρωεκλογές του 2024. Επιδίωξε να αποτελέσει μια αντισυστημική δύναμη με διαφορετική ατζέντα από τις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις. Συνεχίζει να υπάρχει στο κομματικό τοπίο της Κύπρου, αλλά χωρίς την ένταση των πρώτων μηνών της δημιουργίας του.

Το Άλμα του Οδυσσέα, ήρθε να προστεθεί στον κομματικό χάρτη. Η εμφάνισή του μάλλον έτυχε αρνητικής υποδοχής από τις άλλες πολιτικές δυνάμεις, κι όλα τα γνωστά ονόματα που ακούγονταν ότι θα βρεθούν από την πρώτη ημέρα μαζί του, δεν έχουν δείξει κάτι ανάλογο. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι την περασμένη Δευτέρα ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης έκανε ανακοίνωση και συνέστησαν υπομονή μέχρι το φθινόπωρο που το κόμμα θα είναι μια πραγματικότητα. Τα κομματικά (προ)εκλογικά μαθηματικά λένε πως στο τέλος της ημέρας ο Οδυσσέας μπορεί μπει στη Βουλή, εάν θα έχει και συνοδοιπόρο είναι ένα ερωτηματικό. Αυτό θα εξαρτηθεί από τις τάσεις φυγής που θα καταγραφούν στα άλλα κόμματα και το εάν ο ίδιος θα λειτουργήσει ως λίμνη συσσώρευσης ψήφων διαμαρτυρίας.