Ομορφιά και γκροτέσκο, χιούμορ και δράμα, κωμωδία και τραγωδία, απόλαυση και τρόμος, χαρά και απόγνωση, χαρακτηρίζουν την έκθεση «Ο τρελός και ο μοναχικός» του Τζορτζ Κόντο, που παρουσιάζει στα Σφαγεία της Ύδρας το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ.
Τα πειραματικά πρότζεκτ που οργανώνει κάθε καλοκαίρι στην Ύδρα το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ από το 2009 συνεχίζονται φέτος με μια έκθεση του Αμερικανού Τζορτζ Κόντο. Στον μικρό χώρο των Σφαγείων ο καλλιτέχνης έχει τοποθετήσει πίνακες μικρής κλίμακας και γλυπτά. Ορισμένα είναι σπάνια έργα που ανήκουν στην προσωπική του συλλογή και κάποια είναι καινούργια. Αυτή η έκθεση βασίζεται πολύ στη φιλία που έχει ο Δάκης με τον Κόντο, μας λέει ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και καλλιτεχνικός σύμβουλος του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ. «Ο καλλιτέχνης αναπτύσσει ένα στοχασμό πάνω στη σχέση του με τον συλλέκτη και φίλο του Δάκη. Έχουν μια μεγάλη φιλία μεταξύ τους παρ’ όλο που ο Δάκης δεν είναι ένας από τους κύριους συλλέκτες έργων του Κόντο. Υπάρχει ένας κρυφός διάλογος ανάμεσα στον καλλιτέχνη και τον συλλέκτη».
Ο Κόντο εμφανίστηκε στη Νέα Υόρκη τη δεκαετία του ’80 μαζί με τους φίλους του Ζαν Μισέλ Μπασκιά και Κιθ Χέρινγκ. Και όπως ακριβώς και οι ομότεχνοί του, οι οποίοι γέμισαν τα έργα τους με άμεσα αναγνωρίσιμες φιγούρες -τα χειρονομιακά, εκφραστικά πρόσωπα του Μπασκιά και τα απλοποιημένα, ενεργητικά σώματα του Χέρινγκ- ο Κόντο δημιούργησε το δικό του «είδος ανθρώπων», το οποίο αποκάλεσε «μια σύνθεση του ποιοι είμαστε». Τα έργα του έχουν καλλιτεχνικές επιρροές, από τις κυβιστικές φόρμες και τις λυρικές συνθέσεις του Αφηρημένου Εξπρεσιονισμού, μέχρι τις ζωγραφικές υφές και τις σκοτεινές αποχρώσεις του Φρανσίσκο Γκόγια. Η αγορά των έργων του έχει εκτοξευθεί, με τον πίνακα «Force Field» να σημειώνει ρεκόρ δημοπρασίας και να φτάνει τα 6,8 εκατ. δολάρια και ένα άλλο έργο του, το «Antipodal Reunion», να γίνεται ο ακριβότερος πίνακας που είχε πουλήσει ποτέ ο οίκος Sotheby’s στο διαδίκτυο με 1,3 εκατ. δολάρια.
«Οι φιγούρες μου μιλούν στη γενιά μας, μιλούν για την ιδέα των πολλαπλών καναλιών επικοινωνίας, των πολλαπλών προσωπικοτήτων, των πολλαπλών συναισθημάτων, των πολλαπλών τρόπων πρόσβασης σε πληροφορίες, όλα ταυτόχρονα», δήλωσε σε μια συνέντευξή του ο καλλιτέχνης.
«Έχω την τάση να πιστεύω ότι μπορώ να κάνω ήρωα έναν αλήτη», λέει o Kόντο στους Financial Times. Συγκρίνει τον εαυτό του με έναν θεατρικό συγγραφέα που δημιουργεί πολυδιάστατους χαρακτήρες. «Αυτό που είναι εφικτό με τη ζωγραφική και δεν συμβαίνει στην πραγματική ζωή, είναι ότι μπορείς να δεις δύο ή τρεις πλευρές μιας προσωπικότητας ταυτόχρονα και μπορείς να αποτυπώσεις αυτό που αποκαλώ ψυχολογικό κυβισμό». Το ένα μάτι μπορεί να κοιτάζει χαρούμενο ένα νόστιμο δείπνο, ενώ το άλλο μόλις έχει γίνει μάρτυρας ενός αυτοκινητιστικού δυστυχήματος. «Μου αρέσει αυτό γιατί ο άνθρωπος έχει τόσα πολλά από αυτά μέσα του», λέει.
Ο Κόντο είναι ένας καλλιτέχνης πολύ ξεχωριστός στην αμερικανική ζωγραφική κουλτούρα, σύμφωνα με τον Γιώργο Τζιρτζιλάκη. «Έχει μια πορεία πολύ ιδιαίτερη. Είχε μια συνεργασία και μια φιλία για πολλά χρόνια με τον Άντι Γουόρχολ και αυτό τον καθόρισε. Επίσης τον καθόρισε και η περίοδος που έζησε στο Παρίσι, εξ ου και η εμμονή του με την ευρωπαϊκή ζωγραφική. Μέσα από τα έργα του βλέπουμε να συνδιαλέγεται με ευρωπαίους καλλιτέχνες όπως ο Βελάσκεθ και ο Πικάσο. Είναι ένας καλλιτέχνης που δίνει πολύ σημασία στην ψυχική συμπεριφορά του σύγχρονου ανθρώπου. Ο ίδιος χαρακτηρίζει τη δουλειά του “ψυχολογικό κυβισμό”. Τα έργα που παρουσιάζονται στα Σφαγεία, αυτές οι ανθρώπινες τρελές και μοναχικές υπάρξεις, όπως φανερώνει και ο τίτλος “The mad and the lonely”, είναι κρεμασμένες στον χώρο όπως ήταν παλιά κρεμασμένα τα ζώα εκεί. Πιστεύω ότι τα έργα μάς κάνουν να συμφιλιωθούμε με αυτές τις ανοίκειες και ανήσυχες συνθήκες που ζούμε σήμερα. Παρακολουθώντας την έκθεση είναι σαν να μπορούμε να δούμε μια γκριμάτσα, μια μάσκα που φοράμε όλοι στο πρόσωπό μας κάποιες στιγμές. Στην ουσία είναι μια έκθεση που μας αιφνιδιάζει και την αισθανόμαστε και δική μας, οικεία».
Αντικρουόµενες συναισθηµατικές καταστάσεις, όπως η χαρά και η αγωνία, αποκαλύπτονται ταυτόχρονα σε γλυπτά µε εύστοχους τίτλους όπως Lunatic (2009) και Renegade (2009), καθώς και σε πορτρέτα όπως το Don Rodrigo (2010) και The Jester (2019), τα οποία φαίνεται να παραπέµπουν στον Βελάσκεθ και τον Ρέμπραντ και φέρνουν στο προσκήνιο παραµορφωµένες, γκροτέσκες µορφές µε υπερτονισµένα χαρακτηριστικά, θολώνοντας το όριο µεταξύ απεικόνισης και αφαίρεσης. Μπορεί οι χαρακτήρες του Κόντο να είναι προϊόντα µυθοπλασίας, αποκυήµατα της φαντασίας του, ωστόσο ενσαρκώνουν τις κοινωνικές αβεβαιότητες, τις ψυχολογικές πραγµατικότητες και την αγωνία που χαρακτηρίζουν την εποχή µας. Αναστοχαζόµενος πάνω στην αστάθεια των ανθρώπινων συναισθηµάτων και την επισφαλή φύση της νοητικής µας κατάστασης, ο καλλιτέχνης προσφέρει µια ψυχολογική διερεύνηση της ανθρώπινης φύσης και µια ενσυναισθητική κριτική της σύγχρονης ζωής. Καθώς εξερευνά την πολυπλοκότητα και το απέραντο συναισθηµατικό φάσµα της ανθρώπινης ψυχής, τα πορτρέτα του γίνονται καθρέφτες της εποχής µας.
«Αυτά τα έργα μας εμπνέουν ανησυχία, μας τρομάζουν και την ίδια στιγμή μας κάνουν να χαμογελάσουμε. Το χιούμορ, το κωμικό και το τραγικό, το στοιχείο του γκροτέσκο, αντικατοπτρίζουν αυτά που απασχολούν σήμερα τους σύγχρονους ανθρώπους, τη σημερινή μας ψυχική συνθήκη. Ζούμε σε μια εποχή που νιώθουμε μια ψυχική αστάθεια, μετατοπίσεις, μεταβολές απρόβλεπτες στη συμπεριφορά μας. Ο Κόντο το σκαλίζει πολύ αυτό», τονίζει ο κ. Τζιρτζιλάκης.
Ένα άλλο στοιχείο που χαρακτηρίζει την έκθεση είναι τα έντονα χρωματικά φόντα πίσω από τα έργα του. Αυτό, όπως μας εξηγεί ο κ. Τζιρτζιλάκης, είναι για τον Κόντο μια αναφορά στην πολυχρωμία της αρχαίας γλυπτικής τέχνης. «Ξέρουμε ότι τα αρχαία γλυπτά δεν ήταν λευκά μαρμάρινα, όπως τα βλέπουμε σήμερα, αλλά είχαν χρώμα. Ο ίδιος θέλει να παίξει με αυτό το στοιχείο. Έτσι χρησιμοποιεί χρώμα στις επιφάνειες όπου τοποθετούνται τα έργα».
Τοποθετώντας στον αλλόκοτο χώρο των Σφαγείων αυτά τα µινιµαλιστικά κατασκευάσµατα, µε πίνακες ενσωµατωµένους στο πλαίσιο της εννοιολογικής συλλογιστικής του, ο Κόντο καλεί το κοινό σε µια πολύ προσωπική σχέση, φέρνοντάς το απέναντι από τους κατακερµατισµένους χαρακτήρες του και αναγκάζοντάς το να αντιµετωπίσει τη φρενίτιδα και τις πραγµατικότητες του παρόντος µέσα από ένα διαλεκτικό βίωµα.
Who is Who
Γεννηµένος στο Κόνκορντ του Νιου Χάµσαϊρ το 1957, ο George Condo ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη. Σπούδασε Ιστορία της Τέχνης και Θεωρία της Μουσικής στο πανεπιστήµιο της Μασαχουσέτης. Το 1980 µετακόµισε στη Νέα Υόρκη, όπου εργάστηκε ως τυπογράφος για τον Andy Warhol και συµµετείχε στην ανερχόµενη καλλιτεχνική σκηνή του East Village. Το 1985 µετακόµισε στο Παρίσι και επέστρεψε µόνιµα πλέον στη Νέα Υόρκη το 1995. Εργάζεται µε ποικιλία µέσων, µεταξύ των οποίων το σχέδιο, το κολάζ και η γλυπτική, ωστόσο ο Condo θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους της διεθνούς αναβίωσης της παραστατικής ζωγραφικής, µαζί µε τους Keith Haring και Jean-Michel Basquiat.
Η έκθεση The Mad and the Lonely παρουσιάζεται στον εκθεσιακό χώρο του Ιδρύµατος ∆ΕΣΤΕ στα πρώην Σφαγεία της Ύδρας, ως τις 31 Οκτωβρίου 2024.
