Η εισαγωγή φυσικού αερίου στην Κύπρο για φθηνότερη, καθαρότερη και περισσότερη παραγωγή ηλεκτρισμού περνά σταδιακά από τους βραχυπρόθεσμους στους μεσοπρόθεσμους στόχους του κράτους. Οι πληροφορίες που κυκλοφόρησαν ευρέως χθες σε κύκλους της ενέργειας συγκλίνουν στο εξής:

Η Κυβέρνηση μέσω της ΔΕΦΑ και της ΕΤΥΦΑ έχει λάβει την προκαταρκτική απόφαση να προχωρήσει σε προκήρυξη νέων προσφορών για την ολοκλήρωση του έργου της προβλήτας και των χερσαίων υποδομών στο τερματικό Βασιλικού, εγκαταλείποντας τις πολύμηνες προσπάθειες για συμφωνία με τους υπεργολάβους της VPSM για απευθείας ανάθεση του έργου της προβλήτας, ώστε τα έργα να προωθηθούν ταχύτερα.

Από τη ΔΕΦΑ και την ΕΤΥΦΑ αναφέρεται ανεπίσημα πως ο project manager (η γαλλική Technip Energies) που προσλήφθηκε πρόσφατα, αξιολόγησε την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το τερματικό, τα υπολειπόμενα έργα και εισηγήθηκε στην ΕΤΥΦΑ την εγκατάλειψη των διαπραγματεύσεων με την κοινοπραξία των εργολάβων και την προκήρυξη νέου -ενιαίου- διαγωνισμού εξεύρεσης εργολάβου (EPC – Engineering, Procurement, Contracting) για τα υπολειπόμενα έργα στην προβλήτα και τη χερσαία υποδομή.

Οι ανεπίσημες πληροφορίες που υπάρχουν αναφέρουν πως στο πλαίσιο χθεσινής σύσκεψης υπό τον υπουργό Ενέργειας και στελέχη του διοικητικού συμβουλίου και της υπηρεσίας της ΕΤΥΦΑ έχει αποφασιστεί, με εισήγηση της ΕΤΥΦΑ, μετά από εισήγηση της Technip Energies, να διακοπούν οι διαπραγματεύσεις με τη VPSM για απευθείας ανάθεση και να προκηρυχθούν νέες προσφορές για το σύνολο του έργου.
Θα ακολουθήσει νέα σύσκεψη της Δευτέρα, μετά την οποία πιθανότατα θα ανακοινωθούν επίσημα αυτές οι αποφάσεις.

Δεν είναι γνωστό πώς θα διαχειριστεί η ΕΤΥΦΑ το επίσης μεγάλο θέμα της επιλογής εταιρείας που θα διαχειρίζεται το FSRU Προμηθέας και την αποϋγροποίηση για 10 ή περισσότερα χρόνια. Θα γίνει απευθείας ανάθεση στην εταιρεία που είχε επιλέξει η κινεζική CPP (τη νορβηγική Wilhelmsen, που είναι τώρα πάνω στο πλοίο στη Μαλαισία) ή θα προκηρυχθούν και για αυτές τις υπηρεσίες νέες προσφορές. με ακόμα μεγαλύτερη καθυστέρηση;

Τι γίνεται τώρα;

Από συμβούλους της ΔΕΦΑ – ΕΤΥΦΑ διέρρεε χθες ότι έγινε προεργασία τους τελευταίους μήνες και έχουν έτοιμους τους όρους για τη νέα προσφορά. Εγείρονται ερωτηματικά για τη δυνατότητα των επιβεβαιωμένα ανεπαρκών -λόγω πλημμελούς στελέχωσης και περιορισμένης τεχνογνωσίας- ΔΕΦΑ και ΕΤΥΦΑ να ετοιμάσουν έγκυρους και κατάλληλους όρους προσφοράς για ένα τέτοιο έργο, νοουμένου ότι ο project manager δεν εργάστηκε για τέτοια υπηρεσία, ενώ οι σχέσεις της ΕΤΥΦΑ με τον προηγούμενο Owner’s Engineer (τη Hill International) έχουν προ πολλού διασαλευτεί.

Ακόμα και αν όντως οι όροι του νέου διαγωνισμού είναι έτοιμοι και θα δημοσιευτούν σύντομα, η νέα επιλογή της Κυβέρνησης (ανεξαρτήτως αν είναι ορθή ή όχι) είναι βέβαιο πως θα προκαλέσει μεγάλη καθυστέρηση στην ολοκλήρωση των έργων, την εισαγωγή φυσικού αερίου και την αξιοποίηση του πλοίου Προμηθέας. Για το οποίο ήδη πληρώνουμε περίπου 400,000 ευρώ τον μήνα.

Ακόμα και αν αύριο προκηρυχθεί νέος διαγωνισμός -κάτι αδύνατο, καθώς θα πρέπει να γίνει συνεννόηση με το υπουργείο, το Γενικό Λογιστήριο και τον Γενικό Ελεγκτή- θα χρειαστεί να δοθεί στους ενδιαφερόμενους σημαντικό χρονικό περιθώριο να μελετήσουν τους όρους του διαγωνισμού, τους προηγούμενους σχεδιασμούς, τη σημερινή κατάσταση του έργου και χιλιάδες έγγραφα που αφορούν το τερματικό, ώστε να καταθέσουν προτάσεις. Και μετά θα χρειαστούν πολλοί μήνες για την αξιολόγηση των προτάσεων και τη λήψη απόφασης. Η οποία θα υπόκειται σε προσφυγές στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών.

Επιπλέον, υπάρχει μεγάλη ανησυχία στους νομικούς συμβούλους των δύο οργανισμών για τον κίνδυνο η νέα διαδικασία και οι νέες τεχνικές αποφάσεις να προκαλέσουν προβλήματα στην Κυπριακή Δημοκρατία στη διαιτησία που είναι σε εξέλιξη στο Λονδίνο.

Ακόμα και αν αύριο ξεκινούσαν τα έργα ολοκλήρωσης της προβλήτας και της χερσαίας υποδομής, η ολοκλήρωσή τους θα απαιτούσε περίπου 18 με 24 μήνες. Με έναν δύσκολο διαγωνισμό στο μεσοδιάστημα, ο στόχος της ολοκλήρωσης της υποδομής μετατίθεται, υπό τις καλύτερες προϋποθέσεις προς τα τέλη του 2028 ή μέσα στο 2029. Χωρίς να υπολογίζεται ο χρόνος για να ολοκληρώσει η ΔΕΦΑ τις διαδικασίες αγοράς και εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου και της ολοκλήρωσης του δικτύου αγωγών για μεταφορά του αερίου στον σταθμό της ΑΗΚ και τον σταθμό της PEC.

Τι σημαίνει για τον ηλεκτρισμό;

Η νέα εξέλιξη, εφόσον επιβεβαιωθεί τις επόμενες μέρες, κάτι πολύ πιθανό, οδηγεί στα ακόλουθα:

  • Το φυσικό αέριο για την ηλεκτροπαραγωγή μοιάζει αδύνατο να εισαχθεί εντός της επόμενης τριετίας.
  • Η συμβατική παραγωγή από την ΑΗΚ θα συνεχίσει να στηρίζεται στο ακριβότερο ντίζελ και μαζούτ, παράλληλα με την πολύ σοβαρή επιβάρυνση από το κόστος των ρύπων.
  • Αναβάλλεται επ’ αόριστον η αξιοποίηση της -σχεδόν έτοιμης- μονάδας 6 της ΑΗΚ (160 μεγαβάτ), που καίει μόνο φυσικό αέριο, αλλά και των τριών μονάδων της PEC (260 μεγαβάτ).
  • Παρατείνονται επ’ αόριστον τα προβλήματα επάρκειας στην παραγωγή ηλεκτρισμού και αυξάνονται οι πιέσεις στο κράτος για δαπανηρές εναλλακτικές λύσεις.
  • Διαιωνίζεται για τα επόμενα χρόνια ο ακριβός ηλεκτρισμός από την ΑΗΚ -λόγω ακριβού καυσίμου και ρύπων- και μειώνονται ακόμα περισσότερο οι πιθανότητες να επενεργήσει θετικά για τους οικιακούς καταναλωτές η έναρξη λειτουργίας της ανταγωνιστικής αγοράς την 1η Οκτωβρίου, αν τελικά επιτευχθεί ως στόχος.
  • Δημιουργούνται προϋποθέσεις συνέχισης των φαινομένων παραγωγής υπερκέρδους από τους διαχειριστές φωτοβολταϊκών εμπορικών πάρκων, καθώς θα συνεχίσουν για σειρά ετών να πωλούν το ρεύμα τους -σε μεγάλα χρονικά διαστήματα της ημέρας ή και της νύχτας, αν εγκαταστήσουν αποθήκευση- σε τιμές παραπλήσιες της ΑΗΚ, παρ’ ότι το δικό τους κόστος παραγωγής θα παραμείνει πολύ χαμηλότερο. Είναι γνωστό πως το Μοντέλο Στόχος (της ΕΕ) που θα εφαρμοστεί, προβλέπει πως όταν στην κάλυψη της ζήτησης ηλεκτρισμού ανά μισάωρο θα συμμετέχει αναγκαστικά η ΑΗΚ (για κάλυψη της ζήτησης) η τιμή χονδρικής θα διαμορφώνεται στο ύψος της τιμής της ΑΗΚ και όχι στο ύψος των φθηνότερων φωτοβολταϊκών.
  • Δεδομένων και των καθυστερήσεων -και των γεωπολιτικών εμποδίων- για την ηλεκτρική διασύνδεση, η μετάθεση για 2-3 ή περισσότερα χρόνια της εισαγωγής φυσικού αερίου και της αξιοποίησης νέων μονάδων παραγωγής στο Βασιλικό αυξάνουν την ανάγκη για επείγουσα αύξηση της παραγωγής συμβατικής ενέργειας, με πολύ μεγάλο κόστος για τους καταναλωτές. Τα προβλήματα επάρκειας που ήδη αντιμετωπίζει το ηλεκτρικό σύστημα θα γίνουν, αναπόφευκτα, πολύ σοβαρότερα τα επόμενα χρόνια.
  • Οι προαναφερθείσες συνέπειες από την προδιαγραφόμενη νέα καθυστέρηση της υλοποίησης του μεγάλου στόχου (από το 2006-7) της εισαγωγης φυσικού αερίου δεν σχετίζονται, επαναλαμβάνουμε, με την ορθότητα ή όχι των αποφάσεων της ΔΕΦΑ-ΕΤΥΦΑ, την οποία δεν μπορούμε να αξιολογήσουμε τεχνο-οικονομικά, τουλάχιστο σε αυτή τη φάση.