Δύσκολες εξισώσεις, πολλά και διαφορετικά συμφέροντα, οδηγούν σε ένα δύσκολο φθινόπωρο για τη Λευκωσία, η οποία έχει ετοιμάσει εναλλακτικά σενάρια για κάθε ενδεχόμενο.
Στην κατοχική πλευρά, ο Ερντογάν λειτουργεί στη βάση της γνώριμης τακτικής του, της δημιουργίας εντυπώσεων, χωρίς να διαφοροποιείται από πάγιες θέσεις του. Οι διεργασίες στη Νέα Υόρκη, το Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προσφέρονται για ανίχνευση προθέσεων αλλά και για αποτελέσματα. Ενδέχεται, όμως, να «περάσουν» οι σταθμοί αυτοί χωρίς να υπάρξει οποιαδήποτε εξέλιξη, που θα ξετυλίξει το νήμα για νέες προσπάθειες στο Κυπριακό. Το μεγάλο στοίχημα είναι να «συναντηθούν» διαφορετικά συμφέροντα και να εναρμονιστούν, ώστε οι εμπλεκόμενοι να έχουν κέρδη.
Αυτό, που όπως φαίνεται, αναμένουν όλοι οι πρωταγωνιστές είναι ένα «θετικό νεύμα» από τον Ερντογάν. Το επικοινωνιακό φλερτ του ηγέτη της κατοχικής δύναμης με την Ε.Ε. και την Ελλάδα, παραμένει στο ρητορικό επίπεδο. Πράξεις δεν είδε κανείς ακόμη. Η Λευκωσία εκτιμά πως όσα λέγονται δημόσια από τουρκικής πλευράς σε σχέση με το Κυπριακό, είναι αυτά που εκφράζουν και τις θέσεις που διατυπώνονται κατ΄ιδίαν. Αυτές που συνιστούν την επίσημη θέση της Άγκυρας.
Υπάρχουν κι άλλοι, οι οποίοι θεωρούν πως αυτά που η τουρκική πλευρά διατυπώνει δημοσίως δεν είναι οι πραγματικές της θέσεις. Τέτοιες ερμηνείες φαίνεται να δίνουν οι Βρετανοί.
Η Λευκωσία παραμένει, πάντως, σε επιφυλακή και παρακολουθεί από κοντά τουρκικές κινήσεις, που δεν σταματούν παρά το «νέο κλίμα», που διαμορφώνεται, ενώ λειτουργεί και αποτρεπτικά, όπως προκύπτει από μια σειρά ενέργειες, που έχουν γίνει την τελευταία περίοδο.
Προτάσεις από Μπορέλ
Σε σχέση με τα ευρωτουρκικά, ενόψει και της προετοιμασίας των προτάσεων της Ε.Ε., που ανέλαβαν να διαμορφώσουν ο Ύπατος Εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας, Ζοζέπ Μπορέλ και η Κομισιόν εν γένει, η Λευκωσία έχει ανοίξει κανάλια επικοινωνίας με όλους. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, 26-27 Οκτωβρίου, τα ευρωτουρκικά θα είναι στην ατζέντα κι ως εκ τούτου, αν και Αύγουστος, οι τηλεφωνικές επικοινωνίες δεν σταματούν. Όλοι, συμπεριλαμβανομένης και της Άγκυρας, γνωρίζουν πως το εγχείρημα για την ίδια δεν είναι καθόλου εύκολο. Ο Ερντογάν, που έχει στείλει απεσταλμένο αμέσως μετά το Βίλνιους στις Βρυξέλλες, ξέρει πως τα ζητήματα της αναβάθμισης της τελωνειακής ένωσης, της κατάργησης της βίζας, δεν μπορούν να προχωρήσουν εύκολα. Όπως ούτε και οι «παγωμένες» ενταξιακές διαπραγματεύσεις ακοπίαστα θα ξεκινήσουν. Δεν μπορούν να προχωρήσουν όσο η τουρκική πλευρά επιμένει να θέλει δώρα, χωρίς να προσφέρει οτιδήποτε η ίδια. Άλλωστε, είναι σαφές πως στο πεδίο αυτό έχουν λόγο η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία, όπως κι άλλες χώρες της Ε.Ε., που είναι επιφυλακτικές με την Τουρκία. Υπάρχουν, όμως και εκείνοι στην Ε.Ε. που αναζητούν τρόπους να ξεπερασθούν τα προβλήματα, με τον γνωστό τρόπο. Παραμένει, πάντα, ένα εργαλείο για να πεισθεί η Άγκυρα κι αυτό είναι το κεφάλαιο της Ενέργειας. Στις Βρυξέλλες, στο Βερολίνο, γνωρίζουν πως η Τουρκία ενδιαφέρεται να παίξει ρόλο στην εκμετάλλευση κοιτασμάτων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Στην εξίσωση μπαίνουν το φυσικό αέριο και το σενάριο μεταφοράς του με αγωγό μέσω Τουρκίας αλλά και η μεταφορά ηλεκτρισμού. Συνεπώς, είναι σαφές πως αναζητούνται κίνητρα, τα οποία θα ικανοποιήσουν την Άγκυρα.
Και στο βάθος ελληνοτουρκικά
Στα ελληνοτουρκικά, που συνδέονται με τα ευρωτουρκικά, αλλά και το Κυπριακό, ο Ερντογάν φέρεται να έδωσε την εντύπωση στον Κυριάκο Μητσοτάκη, ότι έχοντας προτεραιότητα την οικονομία, θα ήθελε να επεκταθεί η περίοδος μειωμένων εντάσεων, μεταξύ των δυο χωρών. Η Αθήνα αν και είναι επιφυλακτική έναντι του «νέου προσώπου» του Ερντογάν, ωστόσο, φαίνεται να θέλει πολύ να είναι αυτά που ακούει πραγματικά. Και να σταματήσουν οι εντάσεις, να ξεκινήσει διάλογος.
Σημειώνεται, πάντως, ότι ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος, Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά την παρουσία στη Λευκωσία, έχει αναγνωρίσει πως ούτε τα ελληνοτουρκικά, ούτε τα ευρωτουρκικά μπορούν να προχωρήσουν αγνοώντας το Κυπριακό. Αυτά, που έχουν ειπωθεί, ενδεχομένως και να καθορίζουν και τη στάση την επόμενη περίοδο, όταν τα ζητήματα αυτά τεθούν προς συζήτηση. Είναι κάτι, βέβαια, που θα δοκιμαστεί στην πράξη.
Είναι σαφές πως το Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο ενδεχομένως να κριθούν πολλά. Όλα θα εξαρτηθούν από τη στάση του Ερντογάν, της κατοχικής Τουρκίας. Όλα θα εξαρτηθούν από τη συμπεριφορά του ηγέτη της κατοχικής δύναμης έναντι της Ελλάδος και της Κύπρου, αλλά και στο θέμα της Σουηδίας. Οι πληροφορίες αναφέρουν πως τίποτε δεν μπορεί να είναι δεδομένο σε σχέση με τη δέσμευση Ερντογάν να ανοίξει πράσινο φως για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Γιατί η ιστορία με το κάψιμο του κορανιού στη Σουηδία, παρά το καλόπιασμα προς τον Ερντογάν και τις συγνώμες, μπορεί να διαμορφώσουν άλλες ισορροπίες στο τουρκικό κοινοβούλιο και να μην εγκριθεί η σουηδική αίτηση. Και τότε θα επηρεασθούν αλυσιδωτά πολλά παράλληλα ζητήματα.
Οι δυο απεσταλμένοι για την Κύπρο και οι παρασκηνιακές διεργασίες
Ο διορισμός δυο απεσταλμένων, ενός του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ κι άλλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι προφανώς ένας στόχος, ο οποίος βρίσκεται στην ατζέντα της Νέας Υόρκη και των Βρυξελλών. Πολλά θα εξαρτηθούν από τους όρους εντολής τους και τη στάση της Άγκυρας. Στο ευρωπαϊκό πεδίο, βασικοί παίκτες κρατών-μελών, αλλά και οι θεσμοί συζητούν το θέμα με τη Λευκωσία και προετοιμάζουν το έδαφος για τον Οκτώβριο.
Οι πληροφορίες αναφέρουν πως στις παρασκηνιακές αυτές συζητήσεις έχουν τεθεί και ονόματα απεσταλμένων. Παράλληλα, στη Νέα Υόρκη, το θέμα του απεσταλμένου του ΟΗΕ, που δεν είναι τωρινό και σκοντάφτει στην τουρκική πλευρά, είναι ένα ζήτημα που προφανώς θα τεθεί στη συνάντηση του Γενικού Γραμματέα, Αντόνιο Γκουτέρες με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη και τον κατοχικό ηγέτη, Ερσίν Τατάρ. Η κατοχική πλευρά θα ευνοούσε το διορισμό απεσταλμένου, μόνο εάν έχει τα χαρακτηριστικά της κ. Λουτ, περιορισμένες δηλαδή αρμοδιότητες. Πέραν, βέβαια, το ζήτημα τούτο, εκείνο που προέχει είναι να υπάρξει αλλαγή στάση στην ουσία του Κυπριακού.
Ο ίδιος ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ έχει παραδεχθεί, σε συνέντευξή του στο Κυπριακό Πρακτορείο, ότι η επιμονή της τουρκικής πλευράς για εκ προοιμίου αναγνώριση της αποσχιστικής οντότητας, δεν γίνεται αποδεκτή από τη διεθνή κοινότητα, δεν διαφαίνεται διάθεση για αλλαγή θέσης. Το γεγονός ότι διέψευσε ότι έκανε τη σχετική αναφορά( ότι δεν γίνεται αποδεκτή η τουρκική θέση για δυο κράτη), τούτο προφανώς αναγκάσθηκε να το πράξει μετά από υποδείξεις της Άγκυρας.
Οι πρωτοβουλίες της Λευκωσίας και οι τουρκικές κινήσεις
Η Λευκωσία θέλει να «δέσει» τις σχέσεις με τις χώρες τις περιοχής σε διμερές επίπεδο αλλά και να ενεργοποιήσει περισσότερο της τριμερείς συνεργασίες. Την ίδια ώρα, ενδιαφέρον έχουν και οι κινήσεις προσέγγισης της κατοχικής Τουρκίας με κράτη της περιοχής, όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ. Και οι δυο αυτές χώρες αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα τις τουρκικές ενέργειες, αυτό όμως δεν εμποδίζει καμία τους να ανταποκρίνονται σε βήματα συνεργασίας.
Όπως έχει μεταδοθεί από την Άγκυρα, Τουρκία και Αίγυπτος, συμφώνησαν να ξεκινήσουν προετοιμασίες για μια κοινή και χωρίς αποκλεισμούς συμφωνία βιομηχανικής συνεργασίας. Τα τουρκικά ΜΜΕ μεταδίδουν περαιτέρω ότι η απόφαση λήφθηκε σε συνάντηση των Υπουργών Βιομηχανίας των δύο χωρών, της Τουρκίας Μεχμέτ Φατίχ Κατσίρ και της Αιγύπτου Αχμέτ Σαμίρ Σαλέχ, στην Άγκυρα. Σε ομιλία του ο Αιγύπτιος Υπουργός είπε ότι ο όγκος εμπορίου Τουρκίας – Αιγύπτου έφτασε τα 10 δις δολάρια.
Σε σχέση με το Ισραήλ, εκκρεμεί η επίσκεψη του Πρωθυπουργού, Βενιαμίν Νετανιάχου, στην Άγκυρα. Ως γνωστό θα πήγαινε στις 28 Ιουλίου, πλην όμως, για λόγους υγείας, αναβλήθηκε. Όπως έσπευσε να αναφέρει ο Ερντογάν στην ατζέντα τους βρίσκεται ψηλά το θέμα του αερίου.
