Θέλοντας να αποτίσει φόρο τιμής στην ποικιλία Μοσχάτο, η οποία ευδοκιμεί στη Σάμο, ο οίκος οινοπνευματωδών ποτών Metaxa, έφτιαξε ένα αμπελώνα, μαζί με μουσείο, που δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Αμφιθεατρικά χτισμένο, πάνω στις αναβαθμίδες μιας πλαγιάς στο χωριό Βουρλιώτες, με την υπογραφή του K Studio.
To Liknon, όπως ονομάζεται ο βιολογικός αμπελώνας του οίκου Metaxa είναι φυτεμένος με αμπέλια 100 ετών τα σταφύλια των οποίων τρυγιούνται με το χέρι, με τον παραδοσιακό τρόπο. Απλωμένος κάτω από το γραφικό χωριό Βουρλιώτες, 800 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, ο αμπελώνας απλώνεται στην κοιλάδα σε μια σειρά από πέτρινα οροπέδια.
Πέραν του αμπελώνα, ξεχωριστή θέση κατέχει το μουσείο. Με έναν ιδιαίτερο σχεδιασμό, που έχει ως βασική ιδέα τις παραδοσιακές πεζούλες και τις αναβαθμίδες της Σάμου, είναι περισσότερο ένα τοπίο παρά ένα κτίριο.
Ο σχεδιασμός, τον οποίο υπογράφει το αρχιτεκτονικό γραφείο K-Studio, επεκτείνει τις αναβαθμίδες του αμπελώνα, ενσωματώνοντας στο φυσικό τοπίο μια σειρά από υπόσκαφους χώρους. Ο επισκέπτης καλείται να εξερευνήσει τις διαφορετικές πτυχές του αμπελώνα, από τις παραγωγικές διαδικασίες μέχρι την απόλαυση των αγαθών που φτάνουν στο τραπέζι. Στην περιήγηση του, είναι σαν να καταδύεται σε έναν πέτρινο λαβύρινθο, που εκτείνεται ευφάνταστα πάνω στις αναβαθμίδες της πλαγιάς. Εισερχόμενος στα υπόσκαφα κτίρια, ουσιαστικά επιστρέφει μέσα στη γη, εκεί όπου βρίσκονται οι ρίζες των αμπελιών κι οι πηγές της ιστορίας του νησιού, που βασίστηκε από τον Μεσαίωνα στο εμπόριο του κρασιού.
Σημείο αναφοράς αποτελεί η πέτρα της Σάμου, η οποία επενδύει τους υπόσκαφους χώρους, ενσωματώνοντάς τους στο φυσικό περιβάλλον. Η τραχύτητα της φύσης και οι παραδοσιακές τεχνικές κατασκευής των νησιώτικων αναβαθμίδων αναδεικνύονται με σεβασμό, δημιουργώντας ένα πολύ ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό αποτέλεσμα.
Όπως εξηγούν οι αρχιτέκτονες, ο σχεδιασμός βασίζεται σε τρεις συμβολικές ιδέες:
Η TOPOS, μια εγκάρσια τομή στους πέτρινους τοίχους, είναι μια ερμηνεία των προϋπαρχόντων μονοπατιών και σκαλοπατιών που συνδέουν διαδοχικές βεράντες. Μέσα από μια βαθύτερη τομή στο τοπίο, ο επισκέπτης οδηγείται υπόγεια, σε έναν χώρο γεμάτο μυρωδιές της γης. Αποκορύφωμα αποτελεί η διατομή του εδάφους μέσα από ένα κατά παραγγελία γυάλινο άνοιγμα, όπου μπορεί κάποιος να δει την ανάπτυξη του φυτού, κάτω και πάνω από το έδαφος, καθώς αποκαλύπτονται οι ρίζες και το κύριο σώμα, μαζί με τα στρώματα του εδάφους. Οι ιδιότητες του προϊόντος, επεξηγούνται σε μια μουσειακή έκθεση.
Δεύτερη ιδέα, είναι ο ΧΡΟΝΟΣ, που αποτελεί βασικό συστατικό στη διαδικασία ωρίμανσης του καρπού μετά τη συγκομιδή. Η ιδέα μεταφράστηκε σε ένα κελάρι, όπου φυλάσσονται ειδικά βαρέλια για την ανάπτυξη των προϊόντων Metaxa. Οι επισκέπτες μπορούν να γευτούν την εξέλιξή τους στο πέρασμα του χρόνου και να γνωρίσουν τα διαφοροποιημένα χαρακτηριστικά σε χρώμα και γεύση, από το φρέσκο σταφύλι μέχρι και τη ζύμωση.
Η τελευταία στάση είναι το Metaxa Bar, μια περιοχή για χαλάρωση και δοκιμές προϊόντων. Η εξωτερική βεράντα συμπληρώνει την εμπειρία, με μια πέργκολα, πλεγμένη με κληματαριές, όπου σερβίρονται λιχουδιές της Σάμου για να αναδειχθεί η ευρύτερη κουλτούρα.
Η διαδρομή εξελίσσεται ανάμεσα στα αμπέλια, τόσο πάνω από τη γη όσο και υπόγεια, κοντά σε όλα τα στοιχεία που συνθέτουν το terroir, τις ιδιαίτερες συνθήκες που καθορίζουν το έδαφος και το φυτό. Καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού, το κτίριο είναι παρόν σε διαφορετικές διαμορφώσεις γύρω από τον επισκέπτη – κάτω, πάνω, δίπλα – υφασμένο διακριτικά στο περιβάλλον του αμπελώνα.
Ελεύθερα 13.8.2023
